Jelenia Góra, 17.11.2003 r.

Grzegorz Niedźwiecki
- radny Jeleniej Góry

Biuro Rady Miejskiej w Jeleniej Górze
Prezydent Miasta Jeleniej Góry
W N I O S E K

Wnoszę o:
1. Przygotowanie na najbliższą sesję Rady Miejskiej w Jeleniej Górze oraz
wprowadzenie do porządku obrad, projektu uchwały w sprawie Apelu do
Parlamentarzystów Okręgu Jeleniogórsko-Legnickiego /lub szerzej Ziemi
Dolnośląskiej/ o pilne podjęcie inicjatywy legislacyjnej zmierzającej do
uregulowania w sposób jednolity zasad odnoszących się do zamiany prawa
użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności,
zgodnie z sugestią zawartą na załączonym scenariuszu.
2. Rozważenie zasadności przygotowania projektu uchwały Rady Miejskiej w
Jeleniej Górze o powołaniu Gminnego Rzecznika Praw Obywatelskich. Wprawdzie
istnieje Radca Prawny, który pełni dyżury dla najuboższych mieszkańców
Jeleniej Góry w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej, ale nie pełni on roli
obligatoryjnej dla wszystkich mieszkańców, którzy czują się pokrzywdzeni
przez sądy i organy administracji samorządowej czy państwowej. Dlaczego
obywatele w sprawach często niezawinionych mają ponosić koszty adwokackie?
Wielu ludziom "bogatym" nie pozwala ambicja pójść do takiego Radcy Prawnego
przy MOPS-ie i tracą, czy przegrywają sprawy, mimo iż są częstokroć
niewinni. Taki "OMBUDSMAN" mógłby być również pomocny przy rozwiązywaniu
konfliktów lokalnych różnych grup społecznych czy zawodowych, służąc pomocą
prawną i merytoryczną zanim przeniosą się one na ulicę. Istnieje etat
gminnego Rzecznika Ochrony Praw Konsumenta, tym bardziej zasadne jest aby
istniał GRPO. Rzecznik taki winien mieć biuro poza siedzibą Urzędu
Miejskiego i jego jednostkami organizacyjnymi, co ośmieli mieszkańców do
składania mu wizyt i wzbudzi większe zaufanie. Sfinansowanie tego
przedsięwzięcia należy pokryć z budżetu gminy, czyli pieniędzy podatników.
Jest ono o tyle zasadne, że w budżecie miasta na rok 2003 (§7 pkt. 2c),
rozdz. 75818) są przewidziane rezerwy budżetowe w wysokości 300.000 zł na
zwiększenie zatrudnienia w związku z planowaną zmianą struktury
organizacyjnej Urzędu Miejskiego. W przyszłości dochody na ten cel mogą się
znaleźć również po zrealizowaniu pkt. 1 niniejszego wniosku. Szersze
uzasadnienie zawarte jest na załączonym zgłoszeniu wstępnym projektu do IV
edycji konkursu Ligi Inicjatyw Powiatowych.
3. Niezależnie od powyższego, wnoszę o zainstalowanie w Urzędzie Miejskim w
Jeleniej Górze przy ul. Sudeckiej i w Ratuszu (na parterowych kondygnacjach)
Skarbonki Inicjatyw Lokalnych. Urny takie nie tyle mają pełnić rolę skrzynki
skarg i zażaleń, choć i takie będą z pewnością przydatne ze względu na
wybiórczą anonimowość, co "banku pomysłów mieszkańców" na sprawy naszego
miasta. Z pomysłów tych Prezydent Miasta Jeleniej Góry powinien zdawać
relację w swoich sukcesywnych sprawozdaniach z prac między sesjami. Tu koszt
jest niewielki, a efekt może być ogromny. Co kilka tysięcy głów to nie 23 -
mieszkańcy poczują się współgospodarzami naszego miasta.


Grzegorz Niedźwiecki
Do wiadomości: Komisja Prawa i Spraw Społecznych

Apel Nr 1/03
Rady Miasta Jeleniej Góry
z dnia ...................... 2003 r.
do Parlamentarzystów Okręgu Jeleniogórsko-Legnickiego
Problem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności budzi coraz większe emocje wśród dużej grupy dotychczasowych
użytkowników wieczystych. W całej Jeleniej Górze zainteresowanych jest już
kilka tysięcy osób. Można się jednak spodziewać, że potencjalna grupa
zainteresowanych jest znacznie większa. Wynika to przede wszystkim z
powszechnego przekonania, że prawo użytkowania wieczystego nie będzie w
przyszłości w pełni chroniło interesów jego beneficjentów, ponieważ po
wejściu Polski do Unii Europejskiej jako prawo słabsze ustąpi miejsca prawu
własności, którym to historycznym prawem będą dysponowali przede wszystkim
dawni właściciele - obywatele Niemiec. Obawy takie, wydają się
zainteresowanym szczególnie zasadne w świetle wielu wypowiedzi liderów
Niemieckiego Związku Wypędzonych dotyczących mienia pozostawionego na
Ziemiach Odzyskanych. Z powyższych powodów istnieje pilna potrzeba
przyspieszenia rozparzenia wniosków o przekształcenie prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności. Podstawową trudnością w realizacji tego jest
fakt, że problem ten jest w niespójny sposób regulowany w obowiązujących
przepisach ustawowych, tj. :
1) ustawy z dnia 04 września 1997 r. o przekształceniu prawa
użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności
(tj. Dz. U. z 2001 r., nr 120, poz. 1299 ze zmianami),
2) ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników
wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. z 2001 r., nr 113, poz.
1209 ze zmianami),
3) ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego
(Dz. U. z 2003 r., nr 64, poz. 592), dlatego Rada Miasta Jeleniej Góry, w
ślad za Radą Miasta Szczecina apeluje o pilne:
podjęcie inicjatywy legislacyjnej zmierzającej do uregulowania w sposób
jednolity zasad odnoszących się do zamiany prawa użytkowania wieczystego
przysługującego osobom fizycznym w prawo własności.
Radni Rady Miasta Jeleniej Góry

UZASADNIENIE
Podstawowym argumentem przemawiającym za dokonaniem zmian systemowych
odnośnie nabycia prawa własności nieruchomości jest brak równości stron
postępowania uwłaszczeniowego. Obowiązujące ustawodawstwo nakazuje bowiem
gminom wyzbywania się swojej własności na rzecz dotychczasowych użytkowników
wieczystych bez słusznego odszkodowania. Dotyczy to w szczególności
przypadków nabycia prawa własności przez osoby fizyczne w trybie ustawy z
dnia 26 lipca 2001 r o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa
własności.
Sytuacja taka powoduje uszczerbek na majątku gminy i Skarbu Państwa tym
bardziej,, że pewna grupa użytkowników wieczystych korzysta z prawa
przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności na podstawie
ustawy z dnia 04 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności uiszczając dotychczasowemu właścicielowi
jedynie symboliczną opłatę.
Takie rozwiązania prawne wydają się być sprzeczne z zasadą samodzielności
finansowej samorządu terytorialnego oraz zasadą odpowiedniości
(adekwatności) wyrażanej w art. 67 Konstytucji RP i art. 9 ust 1 i 2
Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego z dnia 15 października 1985 r. (Dz.
U. z 1994 r., nr 124, poz. 607).
Zgodnie z art. 167 Konstytucji RP:
1) Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach
publicznych odpowiednio do przypadających im zadań.
2) Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne
oraz subwencje ogólne i celowe z budżetu państwa.
3) Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w
ustawie.
4) Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu
terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów
publicznych.
Dodatkowo wydaje się, że nowe uregulowania naruszają zapis art. 165 ust 1
Konstytucji RP, gdzie stwierdza się jednoznacznie, iż jednostki samorządu
terytorialnego mają osobowość prawną i w związku z tym przysługuje im prawo
własności i inne prawa majątkowe.
Nie należy przy tym zapominać, iż wpływy do budżetów gminy i Skarbu Państwa
z tytułu opłat rocznych za użytkowanie wieczyste stanowiły dość znaczne
kwoty, które służyły do realizacji istotnych zadań gmin i Skarbu Państwa na
rzecz społeczności lokalnej.
Innym powodem przemawiającym za ujednoliceniem procedur
"przekształceniowych" w zakresie regulowanym wspomnianymi ustawami są
trudności interpretacyjne przy ich stosowaniu. Każda z nich reguluje te same
zagadnienie, tj. zmierza do przekształcenia lub nabycia prawa użytkowania
wieczystego na własność, jednak przy ich stosowaniu ustawodawca stosuje
różne kryteria.
Ustawa o przekształceniu nieprecyzyjnie określa przypadki, w których należy
zastosować do prowadzonych postępowań aktualizację opłat rocznych z tytułu
użytkowania wieczystego dla wyliczania należności za przekształcenie. Z tego
wynika, że praktycznie tak do końca nie wiadomo, w jakich przypadkach
stosować aktualizację opłat z tytułu opłaty rocznej za użytkowanie
wieczyste, czy tylko w okresie, o którym mowa w art. 4a ust 2 ustawy z dnia
04 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego
przysługującego osobom fizycznym w prawo własności, czy też należy w takich
przypadkach przyjąć stanowisko, jakie obecnie reprezentują Samorządowe
Kolegia Odwoławcze, które nakazują w swoich decyzjach stosować o wiele
szerszą interpretację cytowanego artykułu.
Nowa ustawa, jaka powinna w najbliższym czasie zostać przygotowana i
uchwalona przez Sejm i Senat RP (i podpisana przez Prezydenta RP), powinna
te i inne mankamenty wyraźnie wyeliminować.
Wydaje się, że dla dobra podmiotów, których ta sprawa dotyczy nowe zapisy
ustawy o zmianie ustawy "przekształceniowej" winny zawierać uprawnienie do
przekształcenia z mocy prawa, prawa użytkowania wieczystego, przysługującego
wszystkim osobom fizycznym z dniem wejścia w życie ustawy. Jednak w tym
przypadku osoby objęte tą regulacją mogłyby się zrzec swego uprawnienia na
rzecz gminy lub powiatu.
Postępowanie w tym względzie powinno być wszczynane na wniosek, a jedynie w
wyjątkowych przypadkach z urzędu. Aktem stwierdzającym przedmiotowe
"przekształcenie" byłaby decyzja administracyjna.
Działanie tego rodzaju powinno co do zasady odnosić się do postępowania
administracyjnego. Podobnie jak to ma miejsce obecnie pod rządem ustawy o
przekształceniu.
Wyłączone spod tych zapisów w sposób wyraźny powinny być osoby prawne. One
bowiem już w znacznej mierze skorzystały z uwłaszczenia na mocy odrębnych
przepisów.
Szczególnego rozważenia wymaga kwestia zamiaru całkowitej eliminacji prawa
użytkowania wieczystego z polskiego systemu prawnego. Instytucja prawa
użytkowania wieczystego jest dość powszechna w krajach Europy Zachodniej
(Unii Europejskiej) i stanowi swego rodzaju surogat prawa własności, będąc
niejednokrotnie tańsze i bardziej dostępne dla średniozamożnych osób
zainteresowanych nabyciem prawa może mniej "mocnego", ale za to
umożliwiającego rozwój indywidualnego budownictwa mieszkaniowego.
Nowe przepisy nie powinny również zmuszać osoby fizyczne do nabywania prawa
własności, szczególnie w tych przypadkach, w których nie są one
zainteresowane takim nabyciem, tak jak ma to miejsce obecnie.
Ponadto w zapisach nowej ustawy ustawodawca powinien przewidzieć, że za
nabycie prawa własności przez dotychczasowego użytkownika wieczystego,
będzie on zobowiązany do uiszczenia opłaty rekompensującej dotychczasowemu
właścicielowi (gminie lub Skarbowi Państwa) za utratę prawa własności
nieruchomości. Osoby, które na podstawie obecnie obowiązujących przepisów
mają prawo do nieodpłatnego przekształcenia - na zasadzie kontynuacji praw
nabytych, zachowałyby ten przywilej.
Proponowana unifikacja ustaw "przekształceniowych" znosiłaby obecnie
obowiązujące bariery i ograniczenia w możliwości nabycia własności
nieruchomości przez użytkowników wieczystych - to jest: terminy składania
wniosków i ograniczenia kręgu osób, które stały się użytkownikami
wieczystymi przed 31 października 1998 r.
Takie rozwiązanie ustawowe znosiłoby kontrowersyjne zróżnicowanie osób,
które także jest już kwestionowane przed Trybunałem Konstytucyjnym RP.
Reasumując, można by stwierdzić pilną potrzebę uregulowania wspomnianych
ustaw, których zadaniem byłoby co do zasady ujednolicenie reguł prawnych w
oparciu, o jakie będą prowadzone postępowania w sprawach przekształcania
prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Ponadto unifikacja
cytowanych ustaw może zrównać prawa uprawnionych osób fizycznych, ale
również stworzy jednostkom samorządu terytorialnego oraz Skarbowi Państwa
pewne warunki finansowe, dzięki którym w zamian za utratę prawa własności
należących do nich nieruchomości uzyskają wpływy finansowe do ich budżetów.
Poza tym zrówna w pewnym zakresie prawa osób fizycznych uprawnionych do
zamiany prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, pozostawiając im
pewną dowolność w dysponowaniu swoim prawem, co zdaje się wypełniać znamiona
art. 2 Konstytucji RP, gdzie stwierdza się, iż Rzeczpospolita Polska jest
demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości
społecznej.
Jelenia Góra, dnia ............................. 2003 r.
Źródła prawne:
1) ustawa z dnia 04 września 1997 r. o przekształceniu prawa
użytkowania wieczystego w prawo własności (tj. Dz. U. z 2001 r., nr 120,
poz. 1299 ze zmianami),
2) ustawa z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników prawa
własności nieruchomości (Dz. U. z 2001 r., nr 113, poz. 1209 ze zmianami),
3) wyrok Trybunału Konstytucyjnego RP z dnia 18 grudnia 2000 r.,
sygnatura akt: K. 10/2000, (Dz. U. z 2000 r., nr 114, poz. 1196).
4) wyrok Trybunału Konstytucyjnego RP z dnia 12 kwietnia 2000 r.
sygnatura akt K. 8/98, Dz. U. z 2000 r., nr 28, poz. 352).
5) Europejska Karta Samorządu Lokalnego z dnia 15 października 1985 r.
(Dz. U. z 1994 r., nr 124, poz. 607)