Pośrednictwo ubezpieczeniowe w podatku VAT

Przeczytaj także: Zwolnienie z VAT dla usług ubezpieczeniowych

Przykładowo, takie stanowisko zostało przedstawione w wyroku z dnia 16 września 2004 roku w sprawie Cimber Air A/S przeciwko Skatteministeriet (C-382/02): „Zwolnienia od podatku stanowią samodzielne instytucje prawa wspólnotowego, które należy widzieć w kontekście wspólnego systemu podatku VAT wprowadzonego w szóstej dyrektywie (…). System ten oparty jest w szczególności na dwóch zasadach. Po pierwsze, podatek VAT jest pobierany od każdej usługi lub dostawy towarów przez podatnika odpłatnie. Po drugie, zasada neutralności podatkowej nie dopuszcza, aby uczestnicy obrotu dokonujący transakcji tego samego rodzaju byli w kwestii poboru podatku VAT traktowani odmiennie.”. W podobnym tonie wypowiedział się TSUE w sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financiën stwierdzając: „W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem stwierdzenie posiadania statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy od cech badanej działalności. (…) okoliczność, iż broker lub pośrednik ubezpieczeniowy nie pozostaje w bezpośrednim stosunku ze stronami umowy ubezpieczenia lub reasekuracji do zawarcia której się przyczynia, lecz pozostaje z nimi jedynie w pośrednim stosunku, za pośrednictwem innego podatnika, który sam pozostaje w bezpośrednim stosunku z jedną ze stron tej umowy, i z którym ów broker lub pośrednik ubezpieczeniowy jest związany umownie, nie wyklucza, by świadczone przez niego usługi były zwolnione od podatku od wartości dodanej na mocy tego przepisu.”. Co więcej, Trybunał podkreślił, że „z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania”. Zagadnieniem pośrednictwa zajął się również TSUE w sprawie C-453/05: „pośrednictwo stanowi działalność polegająca na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, przy czym celem takiej działalności jest czynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem, że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.

Podsumowując, na gruncie dyrektywy VAT orzecznictwo wypracowało pogląd, na mocy którego nie jest ważny status podmiotu świadczącego lub odbierającego usługę, a jedynie jej charakter. Tym bardziej na gruncie polskiej ustawy VAT, która w ogóle nie wspomina przy okazji zwolnienia od podatku VAT świadczenia usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego o statusie podmiotu– należałoby przyjąć, że istotny jest w tym przypadku tylko i wyłącznie charakter świadczonej usługi.

Gdyby zwolnienie miało być wyłączone w stosunku do niektórych kategorii podmiotów (np. tzw. subagentów), ustawodawca uczyniłby to wprost w ustawie o podatku od towarów i usług, a tego nie uczynił. Uwzględniając zatem postulat racjonalnego ustawodawcy oraz dominujące znaczenie wykładni językowej przepisów prawa podatkowego, uznać należy iż jest to zabieg celowy. Liczy się zatem jedynie charakter usługi, a nie status podmiotów biorących udział w jej wykonaniu.

W konsekwencji należy uznać, iż zakres powołanych zwolnień, w tym dotyczących pośrednictwa, powinien być na gruncie ustawy rozumiany szerzej, co znajduje potwierdzenie w wydanej dnia 22 lipca 2013 roku przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy interpretacji indywidualnej w sprawie o sygnaturze ITPP2/443-422/13/EK. Organ uznał za prawidłowy wywód Wnioskodawczyni, iż: „Istotne jest to, że z punktu widzenia powołanych przepisów, ze zwolnienia będą korzystać usługi świadczone przez podmiot nie mający statusu, przykładowo ubezpieczyciela, banku, czy brokera, jeżeli usługi przez te podmioty wykonywane można uznać za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług wymienionych w art. 43 ust 1 pkt 37-41 ustawy.”