Firma w spadku: rozliczenie straty podatkowej

Przeczytaj także: Amortyzacja a zarządzanie stratą podatkową

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Ojciec wnioskodawcy zmarł w styczniu 2013 r. Dziedziczą po nim wnioskodawca, matka wnioskodawcy oraz jego dwójka rodzeństwa. Za życia spadkodawca prowadził działalność gospodarczą na własne nazwisko. Prowadził w tym celu księgi rachunkowe, a w podatku dochodowym korzystał z opodatkowania podatkiem liniowym. W celu kontynuowania tej działalności spadkobiercy jeszcze w styczniu 2013 r. zawiązali spółkę cywilną, w której prowadzone są księgi rachunkowe. Dochody z tego tytułu wnioskodawca opodatkowuje na zasadach ogólnych. Spadkodawca w latach 2009-2011 poniósł stratę z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca zadał pytanie, czy ma prawo, jako spadkobierca, do rozliczenia tej straty? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 2 tej ustawy, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Robert Wilson - Fotolia.com

Firma w spadku: rozliczenie straty podatkowej

Spadkobiercy przysługiwać będzie prawo do obniżenia dochodu uzyskanego z działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej, a kontynuowanej na zasadach sukcesji po zmarłym ojcu, o wysokość straty poniesionej przez spadkodawcę w latach 2009-2011, stosownie do prawa do udziału w zysku spółki.

Stosownie do art. 9 ust. 3 ww. ustawy, o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie reguluje kwestii sukcesji praw majątkowych przysługujących podatnikowi.

Przepisy dotyczące tej kwestii zawiera ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Stosownie do art. 922 § 1 tej ustawy, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
Zgodnie z art. 924 ww. ustawy, spadek otwiera się z chwilą śmiercią spadkodawcy.
W myśl art. 925 ww. ustawy, spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia.

W związku z powyższym, do czasu postanowienia o nabyciu spadku oraz dokonania podziału spadku, cały majątek wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej przez zmarłego stanowi masę spadkową, a zarząd majątkiem spadkowym sprawują spadkobiercy, chyba że został ustanowiony wykonawca testamentu, kurator spadku lub dozór.

Sukcesję praw podatkowych spadkodawcy regulują przepisy art. 97 – art. 105 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.).

Na podstawie art. 97 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Stosownie do art. 97 § 2 ww. ustawy, jeżeli na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców, pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.

W świetle powyższych przepisów ustawy Ordynacja podatkowa, spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane przepisami prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy, a w przypadku kontynuowania przez spadkobierców, na ich własny rachunek działalności spadkodawcy, przechodzą na następców prawnych również przewidziane przepisami prawa podatkowego, przysługujące spadkodawcy uprawnienia o charakterze niemajątkowym (przy czym dotyczy to tylko uprawnień związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą).

Zauważyć przy tym należy, iż prawa majątkowe to te prawa, które są bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego, ponadto mają swój materialny i wymierny kształt. Do praw majątkowych należą, między innymi, prawo do zwrotu podatku, odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, odroczenia zapłaty podatku, prawo do nadpłaty oraz prawo do umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłat prolongacyjnych. Z przytoczonych powyżej przepisów wynika, iż prawem majątkowym jest również prawo do obniżenia, na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanego przez spadkobiercę o wysokość straty z tego źródła przychodu, poniesionej przez spadkodawcę.

Natomiast prawa niemajątkowe obejmują m. in. prawo do złożenia korekty deklaracji, czy zeznania, prawo do złożenia odwołania, czy też skargi od decyzji.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

W myśl art. 8 ust. 2 ww. ustawy, zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do:
1. rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat,
2. ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.(…)

Reasumując, mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego oraz powołane powyżej przepisy prawa stwierdzić należy, iż Wnioskodawcy przysługiwać będzie prawo do obniżenia dochodu uzyskanego z działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej, a kontynuowanej na zasadach sukcesji po zmarłym ojcu, o wysokość straty poniesionej przez spadkodawcę w latach 2009-2011, stosownie do prawa do udziału w zysku spółki, z zastrzeżeniem zasad przewidzianych w art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przy czym, należy tu mieć na uwadze, iż niezbędne jest ww. przypadku posiadania postanowienia o nabyciu spadku oraz dokonania działu spadku. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów