Rozliczenie VAT gdy przedwczesna faktura zaliczkowa

Przeczytaj także: Faktura korygująca zaliczkę a zmniejszenie podatku VAT

Rozpatrzmy następującą sytuację: W marcu 2013 r. podatnik wystawił fakturę zaliczkową na poczet dostawy towarów, która będzie miała miejsce w czerwcu 2013 r. Faktyczna zaliczka wpłynęła do niego jednak dopiero w kwietniu 2013 r. Jak w takim przypadku prawidłowo ją rozliczyć?

Art. 29 ustawy o podatku od towarów i usług, regulujący podstawę opodatkowania tym podatkiem, mówi, że w przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku.
Art. 19 ust. 11 tejże ustawy wskazuje natomiast, że jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Co za tym idzie, otrzymanie zaliczki wywołuje skutki w podatku VAT w postaci powstania z tego tytułu obrotu oraz konieczności jego opodatkowania (rozpoznania obowiązku podatkowego) i to - co niezwykle ważne, w dniu otrzymania tej zaliczki.

Czynność ta rodzi także co do zasady obowiązek wystawienia faktury (chyba że nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej bądź rolnik ryczałtowy, gdzie faktury wystawia się jedynie na wyraźne żądanie tych podmiotów). Tę kwestię reguluje §10 ust. 1 rozporządzenia w sprawie faktur. Zgodnie z nim, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część należności, w odniesieniu do której zgodnie z ustawą o VAT powstaje obowiązek podatkowy, fakturę wystawia się nie później niż 7. dnia od dnia, w którym ją otrzymano. Dodajmy na marginesie, że jeżeli taka faktura nie obejmuje całej należności, podatnik po wydaniu towarów lub wykonaniu usługi wystawia fakturę na zasadach ogólnych. Sumę wykazanych na niej wartości towarów lub usług pomniejsza przy tym o wartość otrzymanych części należności, a kwotę podatku o sumę kwot podatku wykazanego w fakturach dokumentujących otrzymane wcześniej części należności. Faktura taka winna przy tym zawierać numery faktur wystawionych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi. Faktura „zaliczkowa” winna z kolei zawierać m.in. dane dotyczące zamówienia lub umowy (nazwa, ilość, wartość).

Co za tym idzie, na podstawie przytoczonych przepisów należy stwierdzić, że obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej przez podatnika z naszego przykładu zaliczki powstał w miesiącu kwietniu 2013 r. z chwilą jej otrzymania, a nie wystawienia faktury zaliczkowej. Wcześniejsze wystawienie faktury nie powinno tutaj rodzić skutków w postaci wcześniejszego momentu powstania obowiązku podatkowego.

Po stronie nabywcy natomiast otrzymana przez niego faktura na poczet przyszłej zaliczki nie daje mu prawa do odliczenia z niej podatku naliczonego do momentu faktycznej zapłaty. Art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT wskazuje bowiem, że kwotę podatku naliczonego stanowią jedynie te kwoty podatku z otrzymanych przez podatnika faktur potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), które wiążą się z powstaniem obowiązku podatkowego.

Podsumowując pomimo przedwczesnego wystawienia faktury, sprzedawca winien rozpoznać powstanie obowiązku podatkowego z chwilą faktycznego otrzymania zaliczki, czyli w miesiącu kwietniu 2013 r. Nabywca natomiast będzie mógł odliczyć podatek naliczony z tej faktury także najwcześniej w rozliczeniu za kwiecień, tj. w miesiącu, w którym od tej czynności wystąpi obowiązek podatkowy u sprzedawcy.