Sprzedaż (nie) firmowego samochodu w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Środek trwały firmy: wycofanie i sprzedaż a podatek

Przypomnijmy rozpatrywaną sytuacją w przytoczonym we wstępie artykule. Przedsiębiorca kupił na podstawie umowy kupna sprzedaży od osoby prywatnej używany samochód osobowy na potrzeby swojej działalności gospodarczej. W związku z tą transakcją nie wystąpił podatek VAT. Po kilku latach samochód ten postanowił wycofać z firmy i przeznaczyć na swoje cele prywatne, a w przyszłości może nawet i sprzedać. W artykule pt: „Wycofanie z firmy i sprzedaż samochodu kupionego bez VAT” wyjaśniliśmy, dlaczego obie te czynności (wycofanie z firmy i sprzedaż) będą neutralne z punktu widzenia podatku VAT. Poniżej wskażemy, jak nasz przedsiębiorca winien się zachować biorąc pod uwagę podatek dochodowy.

Przede wszystkim należy pamiętać, że sprzedaż prywatnych ruchomości (czyli np. samochodu osobowego) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jeżeli nastąpi przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie (art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Wtedy to taka sprzedaż generuje powstanie źródła przychodu.

Wracając do sytuacji opisanej w przykładzie, czynność pierwsza, czyli wycofanie składnika majątku z firmy (środka trwałego) i jego przekazanie na cele prywatne, nie będzie rodziła żadnych skutków podatkowych. Przychodem z firmy jest bowiem przychód z odpłatnego zbycia, z czym tutaj nie mamy do czynienia. Ponadto przedsiębiorca nie może dokonać sprzedaży tego samochodu samemu sobie. Niemniej z drugiej strony, jeżeli pojazd taki nie został jeszcze w pełni zamortyzowany, konieczne będzie zaprzestanie jego amortyzacji. Także ponoszone po przekazaniu na cele prywatne wydatki na jego eksploatację nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów firmy (jako że nie będzie on już służył wykonywaniu działalności gospodarczej).

Sprzedaż takiego pojazdu po jego wycofaniu z firmy może jednak spowodować powstanie przychodu z działalności gospodarczej. Należy tutaj zwrócić uwagę na dwa przepisy zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych: art. 10 ust. 2 pkt 3 i art. 14 ust. 2 pkt 1.

Drugi z przytoczonych mówi, że przychodami z działalności gospodarczej są przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą składników majątku będących środkami trwałymi, ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Warto w tym miejscu pamiętać, że przy określaniu wysokości takich przychodów, przepisy art. 19 ustawy stosuje się odpowiednio. Powyższe oznacza, że jeżeli cena sprzedaży będzie znacznie odbiegać od wartości rynkowej samochodu, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wezwie podatnika do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, fiskus określi tę wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Koszt tej opinii poniesie podatnik, jeżeli wartość ustalona w ten sposób będzie odbiegać co najmniej o 33% od wartości podanej przez niego.

Art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mówi natomiast, że wskazane wcześniej przepisy art. 10 ust. 1 pkt 8 nie mają zastosowania do składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 (czyli środków trwałych firmy) i to nawet wówczas, gdy przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.

Powyższe oznacza, że jeżeli sprzedaż samochodu nastąpi przed upływem sześciu lat od przekazania go na cele prywatne, spowoduje ona powstanie przychodu z działalności gospodarczej. Przychód taki trzeba będzie opodatkować zgodnie z formą opodatkowania obowiązującą przedsiębiorcę w roku sprzedaży tudzież, gdy działalność została wcześniej zlikwidowana, zgodnie z ostatnią formą opodatkowania, która do firmy miała zastosowanie.
Przedsiębiorca opodatkowany na zasadach ogólnych bądź podatkiem liniowym będzie przy tym miał prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów niezamortyzowaną część wartości początkowej tego pojazdu. Ryczałtowiec natomiast będzie musiał zapłacić od tej transakcji 3% podatek od uzyskanego przychodu.