Najem "środka transportu" z UE w podatku VAT

Przeczytaj także: Import/eksport usług w podatku VAT od wynajmu pracowników

Załóżmy dla przykładu że polska firma transportowa zamierza wynająć od kontrahenta z UE naczepę na okres 6-10 miesięcy. Odbiór naczepy nastąpi w Niemczech i tam po części będzie ona użytkowana. Zgodnie z podpisaną umową przyjęty został miesięczny okres rozliczeniowy pokrywający się z miesiącami kalendarzowymi, zaś zapłata za takie okresy będzie następować do 15-tego dnia miesiąca następnego. Jak należy tutaj rozliczyć podatek VAT?

Określenie miejsca opodatkowania

Zasada ogólna, wyrażona w art. 28b ustawy o VAT mówi, że miejscem świadczenia usługi wykonywanej na rzecz podatników jest kraj nabywcy (siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej czy w przypadku braku dwóch powyższych - zwykłego pobytu). Od zasady tej przewidziano szereg wyjątków. Jeden z nich tyczy się krótkotrwałego wynajmu środków transportu.

Art. 28j ust. 1-2 ustawy o VAT mówi, że miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy. Przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się tutaj ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających - przez okres nieprzekraczający 90 dni.

Jeżeli zatem mielibyśmy do czynienia z krótkotrwałym wynajmem, miejscem opodatkowania wynajmu naczepy byłoby terytorium Niemiec (tam bowiem została ona oddana do dyspozycji polskiemu przedsiębiorcy). W naszym przypadku jednakże najem ma trwać co najmniej 6 miesięcy. W związku z tym opisany wyjątek nie ma tutaj zastosowania, zaś VAT należy rozliczyć zgodnie z ogólną zasadą powstawania obowiązku podatkowego, czyli w kraju nabywcy (a więc w Polsce).

Import usług i obowiązek podatkowy

Zagraniczny wynajmujący nie musi oczywiście rejestrować się do podatku VAT w Polsce, aby tutaj opodatkować usługę najmu. Z obowiązku tego wyręczy go polski przedsiębiorca, rozpoznając tzw. import usług. Kiedy taki import usług należy rozpoznać?

W obrocie krajowym obowiązek podatkowy z tytułu usług najmu (również najmu środków transportu) powstaje co do zasady z chwilą wystawienia faktury, o ile ta jest wystawiona terminowo. Jeżeli usługodawca faktury nie wystawi bądź wystawi ją z opóźnieniem (czyli po upływie terminu płatności), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności.

Zasad tych nie stosuje się jednak do usług najmu stanowiących dla podatnika import usług, dla których miejsce świadczenia ustala się zgodnie z art. 28b ustawy o VAT. Tutaj bowiem obowiązek podatkowy ustala się zgodnie z zasadą ogólną, czyli z chwilą wykonania usługi, a jeżeli wcześniej otrzymano całość lub część zapłaty - z chwilą jej otrzymania.

Ponieważ w naszym przypadku jako okresy rozliczeniowe zostały przyjęte miesiące kalendarzowe, obowiązek podatkowy z tytułu importu usług nabywca powinien rozpoznać na ostatni dzień każdego miesiąca, o ile wcześniej nie dokonał zapłaty za taką usługę - wówczas obowiązek podatkowy powstanie w dacie tej zapłaty.

Odliczenie VAT

Odliczenie VAT od importu usług budzi liczne kontrowersje. Zbyt późne rozpoznanie takiej usługi może bowiem wiązać się ze wstecznym wykazaniem VAT należnego oraz bieżącym rozliczeniem podatku naliczonego.

Nadto środki transportowe są na cenzurowanym. Odnosi się to jednak jedynie do tzw. Pojazdów samochodowych, gdzie co do zasady odliczenie wynosi 50% kwoty podatku VAT.

W efekcie naczepa nie jest pojazdem samochodowym, a w związku z tym nie mają do niej zastosowania przepisy ograniczające prawo do odliczenia VAT (również w ramach rozpoznanego importu usług).