Odliczenia od dochodu w PIT 2012: strata podatkowa

Przeczytaj także: Rozliczenie podatku od pracy a strata z działalności

Strata podatkowa czyli co?

Pojęcie straty zostało zdefiniowane w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Przepis ten mówi, że dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Strata w ramach źródła przychodów

Przytoczona wyżej regulacja wskazuje, iż o stracie można mówić w ramach danego źródła przychodów. Tych jest kilka. Zostały one określone w art. 10 ust. 1 updof. Ustawodawca zalicza tutaj:

1. stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
2. działalność wykonywana osobiście;
3. pozarolnicza działalność gospodarcza;
4. działy specjalne produkcji rolnej;
5. najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;
6. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione niżej;
7. odpłatne zbycie, nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów i innych rzeczy poza prowadzoną działalnością gospodarczą
8. inne źródła.

Odliczenie straty

Art. 9 ust. 3 updof wskazuje, że o wysokość stratny ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.

Regulacja ta zawiera kilka istotnych warunków rozliczania straty podatkowej. Przede wszystkim wskazuje ona, że stratę tę można rozliczyć jedynie w ramach tego źródła przychodów, którego strata dotyczy. Tym samym jeżeli przykładowo podatnik posiada kilka źródeł przychodów w postaci przychodów ze stosunku pracy, działalności wykonywanej osobiście oraz działalności gospodarczej, przy czym z tytułu działalności gospodarczej poniósł stratę, zaś z pozostałych dwóch źródeł uzyskał dochód, nie może skompensować tej straty z dochodem ze stosunku pracy czy też działalności wykonywanej osobiście. Na takiej samej zasadzie w roku podatkowym podatnik rozlicza poniesione koszty uzyskania – tj. tylko w ramach tego źródła przychodów, którego one dotyczą.

Drugi warunek dotyczy okresu, w którym stratę można rozliczyć. Otóż jest to pięć kolejno następujących po sobie lat podatkowych. Nie są to lata dowolne, a następujące bezpośrednio po roku, w którym stratę poniesiono. Jeżeli zatem przykładowo stratę poniesiono w roku 2011, będzie można ją rozliczyć w latach 2012-2016. Przy wypełnianiu PIT-a za rok 2012 podatnicy natomiast po raz ostatni będą mogli rozliczyć stratę z roku 2007.

Ostatni istotny warunek wynikający z art. 9 ust. 3 updof dotyczy wartości odliczenia. Otóż przepis ten mówi, że jednorazowo nie można odliczyć więcej, aniżeli 50% poniesionej straty z danego roku. Tym samym okres pełnego rozliczenia straty musi trwać minimum 2 lata podatkowe (w podatku dochodowym od osób fizycznych rok podatkowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym), zaś maksimum 5 lat podatkowych.

Warto przy tym pamiętać, iż o dokładnej wysokości odliczonej w danym roku straty decyduje sam podatnik. Ważne jest jedynie, aby wartość odliczenia nie przekroczyła 50% tejże straty. Reszta zostaje w gestii podatnika. Ten może zatem uznać, że w danym roku nie będzie jej w ogóle rozliczał, bądź odliczy jedynie 10% jej wysokości. Oczywiście wartość tego odliczenia nie może przekroczyć uzyskanego dochodu z danego źródła przychodu.

Co ważne, jeżeli podatnik ponosił stratę podatkową w kilku ostatnich latach i obecnie chce ją rozliczyć, to od niego zależy, za który rok rozliczy ją najpierw. Załóżmy przykładowo, że w latach 2009-2011 podatnik ponosił stratę z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W roku 2012 uzyskał dochód i wcześniejszą stratę zamierza obecnie uwzględnić w rachunku podatkowym. Maksymalnie może on odliczyć po 50% wartości straty za każdy z wcześniejszych lat. Może przy tym także rozliczyć jedynie 50% straty z roku 2009 i 50% straty z roku 2010, zaś tej z roku 2011 jeszcze nie rozliczać. Możliwy jest również każdy inny wariant jej rozliczenia o ile jego wartość nie przekroczy 50% strat poniesionych w latach 2009-2011. Warto jednak rozpoczynać rozliczanie straty od najstarszej (na tę bowiem zostało najmniej czasu do rozliczenia).

Nie dla straty ze sprzedaży mieszkania i nie tylko

Wśród źródeł przychodów ustawodawca wymienił (w art. 10 ust. 1 pkt 8) m.in. przychody z odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów oraz innych rzeczy - jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.

Przy tego rodzaju przychodach także ustala się dochód bądź stratę, o której mowa w art. 9 pkt 2. Niestety jeżeli podatnik poniesie stratę, tej nie będzie mógł odliczyć w przyszłości, gdy w ramach tego źródła uzyska inny dochód. Zabrania tego bowiem art. 9 ust. 3a updof.

Odliczyć nie można także strat ze źródeł przychodów, których dochody są wolne od podatku dochodowego.