Odliczenia od dochodu/przychodu 2012: składki ZUS

Przeczytaj także: Zeznania roczne 2012: ulgi i odliczenia w pigułce

Omawiane składki, płacone przez przedsiębiorcę za siebie oraz osoby współpracujące, może on odliczyć od dochodu (przychodu) bądź też zaliczyć w ciężar kosztów uzyskania przychodu. Wybór należy do niego. Niemniej trzeba pamiętać, aby składek tych nie odliczyć podwójnie (najpierw poprzez uznanie ich za koszty uzyskania przychodu, a następnie jako odliczenie od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym). Problemu takiego nie mają ryczałtowcy – ci bowiem mogą jedynie pomniejszyć o te składki podstawę opodatkowania.

Odliczenie składek ZUS gdy umowa o pracę czy zlecenia

W przypadku gdy podatnik jest zatrudniony (np. w oparciu o umowę o pracę lub zlecenie), składki ZUS oblicza, pobiera oraz odprowadza płatnik w postaci zakładu pracy. Składki te pobierane są z wynagrodzenia brutto pracownika. To, które on otrzyma do wypłaty, jest obniżone o należne składki (ZUS i zdrowotną) oraz zaliczkę na podatek dochodowy. Na początku następnego roku płatnik (pracodawca) deklaruje w informacji oznaczonej symbolem PIT-11, ile składek z wynagrodzenia podatnika pobrał w danym roku podatkowym, i o taką wartość podatnik może obniżyć podstawę opodatkowania w zeznaniu rocznym.

Warto w tym miejscu jeszcze raz podkreślić, że składki za pracownika (odprowadzane do ZUS przez płatnika) dzielą się na dwie grupy: składki, które są płacone ze środków (wynagrodzenia) pracownika (za pośrednictwem płatnika) oraz składki finansowane przez płatnika. Podatnik (pracownik) odliczyć może w rocznym PIT tylko pierwsze z wymienionych i tylko te składki podlegają wykazaniu przez płatnika w PIT-11 (który to jest on obowiązany przekazać pracownikowi oraz właściwemu dla niego urzędowi skarbowemu, z pewnymi wyjątkami, do końca lutego roku podatkowego następującego po tym, za który informacja ta jest sporządzana).

Nie można przy tym zapominać, że to podatnik odpowiada za to, aby prawidłowo określić wysokość zobowiązania podatkowego, a co za tym idzie, także wartość przysługujących odliczeń (w tym z tytułu składek ZUS). Warto zatem kontrolnie sprawdzić, czy aby płatnik pobiera te składki w prawidłowej wysokości oraz czy w takowej zostały one wykazane w informacji PIT-11. Co ważne, odliczeniu podlegają tutaj wszystkie składki pobrane przez płatnika bez względu na to, czy ten faktycznie wpłacił je na konto ZUS. Obowiązek wpłaty pobranych składek obciąża bowiem płatnika, zaś podatnik składający swój roczny PIT nie musi się martwić tym, czy faktycznie składki zostały przekazane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o ile płatnik pobrał je z jego wynagrodzenia.

Składki od małych zleceń i umów o dzieło (do 200 zł)

Obowiązujące przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nakładają zryczałtowany podatek w wysokości 18% od niektórych umów zleceń czy o dzieło, których wartość nie przekracza 200 zł. Podatek pobiera się tutaj bez pomniejszania podstawy opodatkowania m.in. o składki ZUS, a co za tym idzie, nie wpływają one także na wysokość tego podatku. Przychodów takich nie ujmuje się przy tym w zeznaniu rocznym. Niemniej wypełniając PIT-a podatnik ma prawo składki te odliczyć od innych dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych. Podstawą naliczenia tych składek nie jest bowiem dochód zwolniony z podatku, a jedynie ten czynnik powoduje zakaz ich odliczania.

Składki zagraniczne

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podstawa opodatkowania ulega także obniżeniu o wartość składek zapłaconych w roku podatkowym ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia społecznego obowiązującymi w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Konfederacji Szwajcarskiej.

Aby odliczenie było możliwe, musi istnieć podstawa prawna wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym podatnik opłacał składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne.

Odliczyć można tylko składki, które nie zostały odliczone od dochodu/przychodu w innym niż Polska państwie UE, EOG lub w Szwajcarii. Podstawy wymiaru tych składek nie może przy tym stanowić dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, a także składki te nie mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub od dochodu na podstawie ustawy o podatku tonażowym albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Składki zapłacone w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia wydatku.

Dla kogo odliczenie

Odliczenie składek ZUS przysługuje podatnikom rozliczającym się na formularzach PIT-28, PIT-36, PIT-36L i PIT-37, o ile nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodów czy przychodów w innym zeznaniu. Jak już wskazano wcześniej, prawa do ich odliczenia nie mają kartowicze, rozliczający się na PIT-16A. Składki ZUS wykazywane są bezpośrednio w rozliczeniu rocznym. Nie trzeba w tym celu wypełniać dodatkowych załączników.