Podatek od sprzedaży drogiego samochodu osobowego

Przeczytaj także: Budynek na cudzym gruncie jako inwestycja w obcym środku trwałym?

Jeżeli dany składnik majątku zostaje uznany za środek trwały, co do zasady podlega amortyzacji rozłożonej w czasie (z wyjątkiem środków trwałych o wartości początkowej nieprzekraczającej 3 500 zł i droższych, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego). Amortyzacji takiej dokonuje się zgodnie z wybraną metodą amortyzacji i przy zastosowaniu odpowiedniej stawki amortyzacji.

Najpopularniejszą metodą amortyzacji jest amortyzacja liniowa. Co się z kolei tyczy stawek amortyzacyjnych, zostały one określone w załączniku do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Stawki te są różne w zależności od tego, jakiego składnika majątku dotyczą. Mogą też być w pewnym zakresie modyfikowane przez podatników.

Amortyzacji dokonuje się za okresy miesięczne, kwartalne bądź jednorazowo na koniec roku. Odpis amortyzacyjny składnika majątku uznanego za środek trwały firmy stanowi koszt uzyskania przychodu co do zasady w całości. Od tej reguły ustawodawca przewidział jednak kila wyjątków, z czego jeden z nich dotyczy właśnie samochodów osobowych.

Otóż art. 23 ust. 1 pkt 4 updof mówi, że kosztem podatkowym nie są odpisy z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywane na zasadach określonych w ustawie, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania.

Co za tym idzie, jeżeli wskazany wyżej kurs euro wynosi przykładowo 4 zł, limit odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od wartości początkowej samochodu osobowego, które będą mogły zostać zaliczone w koszty podatkowe, wyniesie 80 000 zł. Jeżeli zatem przykładowo wartość początkowa takiego samochodu została ustalona w wysokości 160 000 zł, jedynie połowa odpisu amortyzacyjnego będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu.

Jak już jednak podniesiono we wstępie to, że część odpisu amortyzacyjnego nie może zostać uznana za podatkowy koszt uzyskania przychodu nie oznacza, że odpisu tego w tej części w ogóle się nie nalicza.

Odpisy amortyzacyjne są bowiem naliczane od pełnej wartości początkowej środka trwałego tak długo, aż się nie zrównają z tą wartością początkową, przy czym w przypadku drogich samochodów osobowych część obliczonego odpisu jedynie nie jest zaliczana w ciężar kosztów uzyskania przychodu. Powyższe ma niebagatelne znaczenie przy sprzedaży takiego pojazdu.

Trzeba bowiem pamiętać, że przy sprzedaży środka trwałego kosztem uzyskania przychodu staje się różnica między wydatkiem poniesionym na jego nabycie (bądź wytworzenie) a sumą dokonanych odpisów amortyzacyjnych (art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. b) updof). W uproszczeniu mówiąc jest to niezamortyzowana do chwili odpłatnego zbycia część wartości początkowej. Tym samym bierze się tutaj pod uwagę zarówno odpisy amortyzacyjne w części uznanej za koszty uzyskania przychodu jak i z tych kosztów wyłączone.

Przykład 1
Podatnik nabył samochód osobowy, którego wartość początkowa przekraczała równowartość 20 000 euro, w związku z czym obliczanego od jego wartości początkowej odpisy amortyzacyjne nie w pełni były uznawane za koszty uzyskania przychodu. Samochód ten został sprzedany po 6 latach, po jego całkowitym zamortyzowaniu. W momencie sprzedaży podatnik nie ma prawa do zaliczenia w ciężar kosztów uzyskania przychodów kosztów jego nabycia w części, na którą składają się odpisy amortyzacyjne wcześniej niezaliczone do kosztów z uwagi na omawiane ograniczenie.

Przykład 2
Podatnik nabył samochód osobowy, którego wartość początkowa została określona na poziomie 160 000 zł. W dniu oddania go do używania średni kurs euro ogłoszony przez NBP wynosił 4 zł. Co za tym idzie kwota 20 000 euro przeliczona po tym kursie wyniosła 80 000 zł.
Podatnik ustalił stawkę amortyzacji samochodu na poziomie 20% w skali roku, zaś jego amortyzację rozpoczęto od miesiąca lutego 2010 r. Następnie w październiku 2012 r. samochód został sprzedany za kwotę 100 000 zł.
Przy takich założeniach ustalenie kosztu uzyskania przychodu ze sprzedaży samochodu będzie wyglądać następująco:

1. wartość początkowa: 160 000 zł.
2. suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych (luty 2010 – październik 2012):
   (160 000 zł x 20%) / 12 m-cy x 33 m-ce =88 000 zł
   w tym:
   - odpisy zaliczone do kosztów podatkowych: (80 000 zł x 20%) / 12 m-cy x 33 m-ce = 44 000 zł
   - odpisy niestanowiące kosztów podatkowych: (80 000 zł x 20%) / 12 m-cy x 33 m-ce = 44 000 zł
3. Koszt uzyskania przychodu przy sprzedaży samochodu: 160 000 zł – 88 000 zł = 72 000 zł