Zakup akcji: kiedy koszty uzyskania przychodów

Przeczytaj także: Wypłata dywidendy czyli nie wszystkie odsetki od kredytu w koszty

Na wstępie należy podkreślić, iż dla celów kalkulacji podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych podatnik obowiązany jest kwalifikować zdarzenia gospodarcze w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o PDOP). Tym samym ustalenie podstawy opodatkowania powinno obywać się wyłącznie o przepisy tej ustawy, zaś regulacje ustawy o rachunkowości (o ile ustawa o PDOP nie odwołuje się do nich wprost) pozostają bez wpływu na określenie wysokości podstawy opodatkowania.

W odniesieniu do możliwości ujęcia w kosztach uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z nabyciem udziałów należy odwołać się do przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o PDOP. Zgodnie z tym przepisem kosztów uzyskania przychodów nie stanowią wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów, akcji.

Użycie przez ustawodawcę określenia „wydatki na nabycie” oznacza, iż do kosztów dla celów podatkowych, lecz dopiero z chwilą sprzedaży udziałów lub akcji, zalicza się wszelkie koszty bezpośrednio związane z nabyciem tych udziałów lub akcji, bez których poniesienia nie byłoby możliwe skuteczne nabycie udziałów lub akcji. Do typowych kosztów związanych z nabyciem udziałów lub akcji zaliczyć należy zapłaconą cenę udziałów lub akcji oraz inne koszty bezpośrednio związane z tym zakupem (opłaty notarialne, prowizje, podatek od czynności cywilnoprawnych). Stanowisko takie zgodnie jest ze stanowiskiem organów podatkowych (por. m.in. wyrok NSA z dnia 13.01.2006 r., sygn. II FSK 229/05; pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 04.06. 2009 r., sygn. IPPB3/423-168/09-4/KK). Jak czytamy w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 11.08.2008 r., sygn. ILPB3/423-289/08-2/HS: „Użycie przez ustawodawcę określenia wydatki na nabycie - oznacza, że do kosztów - ale dopiero z chwilą sprzedaży udziałów lub akcji - zalicza się wszelkie koszty bezpośrednio warunkujące nabycie tych udziałów lub akcji, bez których poniesienia nie byłoby możliwe skuteczne nabycie udziałów lub akcji. Do typowych kosztów warunkujących nabycie udziałów lub akcji zaliczyć należy zapłaconą cenę udziałów lub akcji oraz inne koszty bezpośrednio związane z tym zakupem (opłaty, notarialne, prowizje biura maklerskiego itp.).”

Reasumując tą część rozważań wskazać należy, iż wydatki bezpośrednio związane z nabyciem udziałów będą wydatkami, które nie mogą być rozpoznane jako koszty uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia. Wydatki te będą mogły stanowić koszt uzyskania przychodów dopiero w momencie odpłatnego zbycia tych udziałów.

Należy raz jeszcze podkreślić, iż ewentualne odmienne traktowanie analizowanych wydatków dla celów rachunkowych pozostaje bez wpływu na ich ujęcie na gruncie przepisów ustawy o PDOP. Wyłączną podstawę do ustalenia kosztów uzyskania przychodów mogą stanowić tylko przepisy ustaw podatkowych (w tym w szczególności art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o PDOP). Tym samym wydatki te jako niepodlegające uwzględnieniu w kosztach uzyskania przychodów w okresie ich poniesienia (chyba, że w okresie tym nastąpi odpłatne zbycie udziałów) nie będą zmniejszały podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.