Cele statutowe: zwolnienie z podatku dochodowego

Przeczytaj także: Podatek CIT a działalność gospodarcza w instytucie naukowym

Z kolei dochód w postaci odsetek od lokat terminowych i rachunku bankowego będzie wolny od podatku dochodowego w myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, jeśli przeznaczony zostanie na cele związane z prowadzoną działalnością statutową.

1.4. O zwolnieniu decyduje przeznaczenie dochodów, a nie to czy poniesiony wydatek jest kosztem
Jeżeli podatnicy wymienieni w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop ponoszą wydatki, które w myśl art. 16 ust. 1 updop nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, ich równowartość wpływa na zwiększenie dochodu. Jeżeli jednak wydatki te były poniesione na cele statutowe, dochód powstały z tego tytułu będzie wolny od podatku.

W przypadku uzyskiwania dochodów zwolnionych od podatku, w związku z prowadzeniem określonej działalności statutowej, ponoszone wydatki w pierwszej kolejności powinny być analizowane pod kątem możliwości zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów.

Następnie wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów należy analizować pod kątem możliwości zaliczenia ich do wydatków przeznaczonych na działalność statutową. Jeżeli nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów ani do wydatków poniesionych na działalność statutową, to ich równowartość zwiększa dochód podlegający opodatkowaniu.

Jako przykład wydatków wyłączonych z kosztów podatkowych, niesłużących realizacji celów statutowych, można wskazać np.:

• jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (art. 16 ust. 1 pkt 16 updop),
• koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań (art. 16 ust. 1 pkt 17 updop),
• grzywny i kary pieniężne orzeczone w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetki od tych grzywien i kar (art. 16 ust. 1 pkt 18 updop),
• kary, opłaty i odszkodowania oraz odsetki od tych zobowiązań, z tytułu nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska oraz niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 16 ust. 1 pkt 19 updop),
• odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej (art. 16 ust. 1 pkt 21 updop),
• kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów lub wykonanych robót i usług (art. 16 ust. 1 pkt 22 updop).

Organy podatkowe twierdzą, że wymienione wydatki nie służą realizacji celów statutowych, w związku z czym dochód stanowiący ich równowartość nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego. Wskazać tu można przykładową interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 9 sierpnia 2011 r., nr IPTPB3/423-64/11-4/GG, w której organ podatkowy stwierdził, że: "Wydatki będące kwestią zapytania w rozpatrywanej sprawie (koszty egzekucyjne, grzywny i kary pieniężne oraz odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat) nie zaliczają się do kategorii wydatków poniesionych na działalność w zakresie ochrony zdrowia. Kwoty wydatkowane przez Wnioskodawcę na powyższe cele były bowiem wynikiem niewłaściwie wykonanej usługi medycznej lub też nieterminowego regulowania zobowiązań. Stanowią one zatem konsekwencję naruszenia przez podatnika celów statutowych, a nie ich właściwego wypełniania. Nadto wydatki te nie były bezpośrednio związane z procesem leczenia pacjentów przez Wnioskodawcę".

Podobnie dochód stanowiący równowartość wpłat na PFRON podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, gdyż wydatki te zostały wyłączone z kosztów podatkowych (art. 16 ust. 1 pkt 36 updop) i nie służą realizacji celów statutowych. Nie mogą być też traktowane jako wydatki w rozumieniu art. 17 ust. 1b updop.

Również organy podatkowe w wydanych interpretacjach podkreślają, że dochody odpowiadające równowartości wpłat na PFRON nie są zwolnione od podatku dochodowego od osób prawnych. Przykładem jest powołana interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 9 sierpnia 2011 r., w której wskazał, że: "W przypadku przedmiotowych wpłat z tytułu PFRON, nie będzie miał zastosowania również (...) przepis art. 17 ust. 1b ww. ustawy (tj. updop - przyp. red.), ponieważ ich zaliczenie do podatków nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa. Definicja podatku została określona w przepisie art. 6 ustawy (...) Ordynacja podatkowa (...), zgodnie z którą podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Aby zatem dane świadczenie mogło być podatkiem, winno spełniać wszystkie cechy zawarte w ww. przepisie. Wpłaty na rzecz PFRON nie są wpłatami na rzecz któregokolwiek z wymienionych podmiotów. (...) Reasumując, dochody odpowiadające równowartości wpłat na PFRON nie są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych, gdyż nie realizują celu statutowego, jakim dla Wnioskodawcy jest ochrona zdrowia, ani nie są podatkiem w rozumieniu ustawy Ordynacja podatkowa".

Taki pogląd został również potwierdzony w wyroku NSA z 8 lutego 2012 r., sygn. akt II FSK 1500/10 (orzeczenie prawomocne).


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.