Cele statutowe: zwolnienie z podatku dochodowego

Przeczytaj także: Podatek CIT a działalność gospodarcza w instytucie naukowym

1.1. Warunki zastosowania zwolnienia
Katalog dochodów zwolnionych od opodatkowania zawiera art. 17 ust. 1 updop. Zgodnie z pkt 4 tej regulacji, wolne od podatku są dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego - w części przeznaczonej na te cele.

Cel statutowy
Przesądzającym kryterium uznania dochodu za zwolniony od podatku jest przeznaczenie dochodu na cele statutowe, które pokrywają się z zakresem działalności wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. Dlatego, aby stwierdzić czy został spełniony warunek wyłączenia dochodu od opodatkowania, porównuje się rodzaj celów statutowych oraz treść tego przepisu.

W wyroku z 3 marca 2009 r., sygn. akt II FSK 1728/07 NSA wskazał, że cel przywołany w statucie powinien być badany dla oceny - czy w stosunku do danych podmiotów może stanowić ich cel statutowy, a następnie, w razie odpowiedzi twierdzącej - czy cel ten zgodny jest z celami statutowymi przewidzianymi w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. Odnosząc się do stanu faktycznego, uznał, że wspieranie i popieranie we współpracy z właściwymi organami oświatowymi rozwoju kształcenia zawodowego i nauki zawodu przewidziane np. w art. 5 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (Dz. U. z 2009 r. nr 84, poz. 710) nie oznacza, że podatnik wykonuje cel statutowy w postaci prowadzenia działalności oświatowej przewidziany w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. Czym innym jest bowiem prowadzenie danej działalności, a czym innym jej wspieranie i popieranie.
Zwróć uwagę!
W myśl art. 17 ust. 1b updop, zwolnienie dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone m.in. w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i (bez względu na termin) wydatkowany na cele określone w tym przepisie, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów.

Wyłączenia ze zwolnienia
Nie wszystkie dochody przeznaczone na cele statutowe wymienione w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych i w statucie jednostki są zwolnione od opodatkowania. Stosownie do art. 17 ust. 1a pkt 1 i 1a updop, zwolnienie nie dotyczy dochodów uzyskanych z:

• działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5% oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami; zwolnieniem objęte są jednak dochody jednostek naukowych i instytutów badawczych, w rozumieniu odrębnych przepisów, uzyskane z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego,
• działalności leasingowej.

Ponadto omawiane zwolnienie, zgodnie z art. 17 ust. 1c updop, nie ma zastosowania w następujących podmiotach:

• przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach i spółkach;
• przedsiębiorstwach komunalnych mających osobowość prawną, dla których funkcję organu założycielskiego pełnią jednostki samorządu terytorialnego lub ich jednostki pomocnicze utworzone na podstawie odrębnych przepisów;
• samorządowych zakładach budżetowych oraz jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych - jeżeli przedmiotem ich działalności jest zaspokajanie potrzeb publicznych pośrednio związanych z ochroną środowiska w zakresie: wodociągów i kanalizacji, ścieków komunalnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych oraz transportu zbiorowego.

Inwestycje finansowe
Zwolnienie stosuje się też do dochodów zainwestowanych przez podatników przeznaczających dochody na cele statutowe w sposób określony w art. 17 ust. 1e updop. Katalog zawarty w tym przepisie obejmuje nabycie:

1. wyemitowanych po dniu 1 stycznia 1989 r. obligacji Skarbu Państwa lub bonów skarbowych oraz obligacji wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego po dniu 1 stycznia 1997 r.,
2. papierów wartościowych lub niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. nr 211, poz. 1384 ze zm.), o ile nabycie takie nastąpiło w ramach zarządzania portfelem, o którym mowa w art. 75 tej ustawy, również w przypadku gdy zarządzanie portfelem odbywa się na podstawie umowy z towarzystwem funduszy inwestycyjnych, które wykonuje tę działalność na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. nr 146, poz. 1546 ze zm.), pod warunkiem zdeponowania tych papierów wartościowych lub instrumentów finansowych na odrębnym rachunku prowadzonym przez uprawniony podmiot w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
3. jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych działających na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych.

1.2. Wydatkowanie dochodu na cel preferowany przez ustawodawcę
Zgodnie z art. 17 ust. 1a pkt 2 updop, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, nie dotyczy dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia, wydatkowanych na inne cele niż wymienione w tych przepisach.

Zwolnienie znajdzie zastosowanie zarówno do dochodów osiąganych z preferowanej działalności, jak i z działalności innego rodzaju, jednak w takim zakresie, w jakim osiągnięty dochód przeznaczony zostanie i następnie wydatkowany na określone przez ustawodawcę cele. Na przykład dochody z najmu środków trwałych, mogą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, pod warunkiem, że zostaną one przeznaczone na realizację celów statutowych, preferowanych przez ustawodawcę (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 23 lutego 2012 r., nr IPTPB3/423-288/11-5/PM).