Podatek VAT: kiedy obowiązek podatkowy przy zaliczce?

Przeczytaj także: Zadatek jako odszkodowanie a rozliczenie VAT

Pamiętaj, że powstanie obowiązku podatkowego w związku z otrzymaniem zaliczki jest niezależne od wystawienia faktury dokumentującej ten fakt.

W przypadku otrzymania części należności zobowiązany jesteś zasadniczo do wystawienia faktury dokumentującej tą czynność nie później, niż 7. dnia od tego dnia, w którym otrzymałeś część lub całość należności od nabywcy (§ 10 ust. 1 rozporządzenia w sprawie faktur). Wystawienie faktury nie wpływa jednak na moment powstania obowiązku podatkowego. W przypadku otrzymania części należności obowiązek podatkowy powstaje, bowiem zawsze w chwili jej otrzymania, a nie w momencie wystawienia faktury.

Przykład
Twoja firma przed dokonaniem dostawy towaru w dniu 27 marca, otrzymała zaliczkę od kontrahenta w wysokości 20% ustalonej wcześniej ceny towaru. Fakturę potwierdzającą tą czynność wystawiłeś - zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia w sprawie faktur, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaliczki, tj. 3 kwietnia. Nie oznacza to jednak, że w tym przypadku obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania zaliczki został przesunięty na kwiecień. Powstał on w chwili otrzymania zaliczki - czyli 27 marca. Jeśli, zatem rozliczasz VAT w okresach miesięcznych, to zobowiązany byłeś ująć taką czynność w deklaracji za marzec.

Zwróć również uwagę, że wymienione w art. 19 ust. 11 ustawy o VAT rodzaje częściowych płatności, których otrzymanie powoduje powstanie obowiązku podatkowego są tylko przykładowe. Oznacza to, że obowiązek podatkowy powstanie zasadniczo w sytuacji otrzymania świadczenia pieniężnego od kontrahenta na poczet przyszłego świadczenia, podlegającego VAT.
Musisz również pamiętać, że otrzymana przez Ciebie płatność powoduje powstanie obowiązku podatkowego tylko w przypadku, jeśli związana jest z konkretną, przyszłą czynnością podlegającą VAT. Teza taka znajduje potwierdzenie w orzecznictwie ETS, który w wyroku z 21 lutego 2006 r. w sprawie C-419/02 zaznaczył, że
"W zakresie art. 10 ust. 2 VI dyrektywy nie mieści się przedpłata dokonana w kwocie ryczałtowej na towary wskazane w sposób ogólny w wykazie, który może zostać w każdej chwili zmieniony za porozumieniem nabywcy i sprzedawcy, z którego to nabywca może ewentualnie wybrać towary na podstawie umowy, którą może w każdej chwili rozwiązać odzyskując w całości niewykorzystaną przedpłatę".

Uzasadniając swoje stanowisko ETS wskazał, że opodatkowaniu VAT podlegają dostawy towarów i świadczenie usług, a nie płatności dokonane z tytułu tych transakcji. Tym samym nie powinny podlegać VAT zapłaty za dostawy towarów i świadczenie usług, które nie zostały w wyraźny sposób określone.

Przykład
W związku z rosnącą od przyszłego miesiąca stawką VAT na niektóre ze sprzedawanych przez Twoją firmę towarów, jeden z klientów postanowił wypłacić Ci 100.000 zł. z przeznaczeniem jej na poczet przyszłych dostaw. Spisana przy tym umowa wymienia tylko nazwy 8 produktów zamawianych standardowo przez tego klienta za dostawy, których należności będą od nowego miesiąca potrącane z przekazanej zaliczki. Umowa nie podaje natomiast szczegółowej specyfiki każdego z przyszłych zamówień, czyli m.in. rodzaju towaru, ilości, daty dostawy itp. W takim przypadku otrzymanie przez Ciebie zaliczki nie powoduje powstania obowiązku podatkowego, ponieważ nie jest ona związana z konkretnymi dostawami ściśle określonych towarów. Obowiązek podatkowy powstanie natomiast w momencie uznania zaliczki (lub jej części) w poczet należności związanych z konkretną dostawą towarów. Zwróć również uwagę, że w tej sytuacji nie ma podstaw do zastosowania stawki VAT obowiązującej w chwili otrzymania zaliczki.

Reasumując należy pamiętać, że powstanie obowiązku podatkowego w związku z otrzymaniem zaliczki jest niezależne od wystawienia faktury dokumentującej ten fakt.


W czasopiśmie „Serwis Podatkowy VAT” omawiamy planowane zmiany w VAT oraz ich konsekwencje dla Twojej firmy, podajemy również rozwiązania konkretnych problemów polskich księgowych.