ZFŚS a podatek VAT: ostatnie interpretacje podatkowe

Przeczytaj także: Świadczenia finansowane z ZFŚS a podatek VAT

Podkreślić po pierwsze należy, że zakres, czynności i rola pracodawcy w przypadku wykonywania przez niego obowiązków nałożonych przez ustawę o zakładowym funduszy świadczeń socjalnych zostały już wyjaśnione w orzecznictwie sądów administracyjnych. Powołać tu można choćby

• wyrok WSA we Wrocławiu z 7 maja 2010 r., sygn. akt I SA/Wr 186/10,
• wyrok NSA z 2 września 2008 r., sygn. akt I FSK1076/07,
• wyrok WSA z 18 września 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 1109/09,

- gdzie stwierdzono, że ,,administrowanie przez pracodawcę środkami funduszu socjalnego oznacza wykonywanie obowiązków i uprawnień określonych dla pracodawcy w ustawie o ZFŚS, a w szczególności: zapewnienie obsługi technicznej, kadrowej i finansowej niezbędnej do funkcjonowania funduszu w zakładzie oraz odpowiedzialność za przestrzeganie przepisów ustawy o ZFŚS. Administrowanie nie jest tożsame z wyłącznym dysponowaniem. ZFŚS jest funduszem specjalnym, co oznacza, że pracodawca jest administratorem funduszu i nie może dowolnie dysponować środkami socjalnymi, które są prawnie rachunkowo wyodrębnione z innych jego środków finansowych. Właścicielem środków zgromadzonych na rachunku funduszu jest ZFŚS, a nie zakład pracy. W wyroku WSA z 7 maja 2010 r., czytamy: „Zdaniem sądu w sytuacjach, w których pracodawca realizuje swoje zadania socjalne przez zakup od podmiotów trzecich usług finansowanych z ZFŚS występuje jedynie jako podmiot administrujący środkami funduszu i nie jest w tym zakresie podatnikiem VAT. W opinii sądu uprawniona jest teza, że podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania ZFŚS podejmuje działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym, wykonuje te czynności tylko dlatego, że obowiązek taki nakłada na niego ustawa o ZFŚS”.
Poniżej zestawione zostały najnowsze interpretacje indywidualne wydane po 1 kwietnia 2011 r. w odniesieniu do kwestii opodatkowania podatkiem VAT i prawa do odliczenia VAT naliczonego w związku z ZFŚS.

Brak prawa do odliczenia VAT w związku z ZFŚS
Brak możliwości odliczenia podatku VAT wynika z braku dochodowości działalności pracodawcy. Na przykład w jednym z ostatnich wyroków NSA z 18 stycznia 2011 r., sygn. akt I FSK 91/10 (orzeczenie prawomocne) czytamy, iż „w orzecznictwie ETS podkreśla się element dochodowości (odpłatności), jako element konieczny uznania działalności podatnika za działalność gospodarczą w rozumieniu VI Dyrektywy. Całkowity brak odpłatności eliminuje podmiot z systemu VAT, który obejmuje działalność gospodarczą, a nie wszelką działalność. Ten element, zdaniem sądu, świadczy o tym, że podmiot dokonując czynności związanej z funduszem, nie wykonuje w tym zakresie czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą”.

Finansowanie świadczeń z ZFŚS wiąże się z odliczaniem podatku VAT
Jednak już Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 12 września 2011 r., sygn. ILPP2/443-932/11-2/EN, podkreślił, że nie do końca administrowanie środkami funduszu pozostaje poza działalnością odpłatną. Stwierdził on, że świadczenie usług na rzecz pracowników w ramach ZFŚS za częściową odpłatnością stanowi, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, czynność podlegającą opodatkowaniu, na zasadach ogólnych, według stawek obowiązujących dla danej usługi lub z zastosowaniem zwolnienia, jeśli takie wynika z przepisów. A zatem w przypadku częściowej odpłatności za usługę podstawę opodatkowania stanowi kwota otrzymana od pracownika – odbiorcy usług. Dyrektor ten we wspomnianej interpretacji podniósł, że nałożenie na pracodawcę w art. 10 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych obowiązku administrowania środkami funduszu nie zmienia faktu, że właścicielem funduszu i zgromadzonych na nim środków pozostaje pracodawca. Takie stanowisko zaprezentował m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 13 kwietnia 1999 r., sygn. akt I PKN 663/98. A to oznacza, iż przy realizacji tego obowiązku pracodawca wykonuje zadania własne. Przepisy dotyczące tworzenia funduszu i gospodarowania zgromadzonymi na nim środkami nie powodują, że następuje tu powstanie odrębnego od podatnika „podmiotu”, któremu można przyporządkować odrębność podatkową. Rodzą one wyłącznie konsekwencje natury finansowej (księgowej) skutkujące ograniczeniem swobody wykorzystania pewnej części majątku przedsiębiorstwa. Działania pracodawcy podejmowane w ramach działalności socjalnej mieszczą się w ww. definicji działalności gospodarczej zawartej w ustawie o podatku od towarów i usług.