Spóźniony zwrot VAT: odszkodowanie od fiskusa?

Przeczytaj także: Zwrot VAT a przyszłe zobowiązania podatkowe

Przepisy wskazują, że na wniosek podatnika, złożony wraz z deklaracją podatkową, urząd skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę podatku w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, w przypadku, gdy kwoty podatku naliczonego wykazane w deklaracji podatkowej wynikają z:

• faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone, z uwzględnieniem art. 22 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.),
• dokumentów celnych, deklaracji importowej oraz decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34, i zostały przez podatnika zapłacone,
• importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla którego podatnikiem jest jego usługobiorca lub dostawy towarów, dla którego podatnikiem jest ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji.

Różnicę podatku niezwróconą przez urząd skarbowy w terminie traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej (art. 87 ust. 7 ustawy o VAT).

Zdarza się, że organ podatkowy nie zwraca różnicy podatku w przewidzianym terminie. W takiej sytuacji podatnik może po pierwsze złożyć do urzędu skarbowego skargę na bezczynność organu podatkowego. Potwierdza to orzecznictwo sądowe, np. w wyroku z 15 lutego 2000 r. (sygn. akt III SA 8344/98) NSA orzekł, że można dopuścić skargę na bezczynność co do materialno-technicznej czynności zwrotu różnicy podatku, ponieważ zwrot ten jest czynnością z zakresu administracji publicznej, dotyczącą uznania uprawnienia wynikającego z przepisu prawa.

Kwestia uprawnień podatnika w razie bezczynności organów podatkowych w zakresie zwrotu różnicy podatku stała się podstawą wyroku WSA w Rzeszowie z 13 września 2011 r. (sygn. akt I SA/Rz 436/11). W sprawie, która stała się przedmiotem rozstrzygnięcia sądu, spółka złożyła deklarację VAT-7 dotyczącą grudnia 2010 r., wykazując zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w wysokości 34.993.235 zł w terminie 25 dni i dołączając wniosek o przyspieszony zwrot podatku. W toku kontroli podatkowej organy podatkowe ustaliły, że 22 grudnia 2010 r. odbyło się nadzwyczajne zgromadzenie wspólników spółki, na którym podjęto uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki o kwotę 100.000 zł, tj. o 2000 udziałów - po 50 zł każdy. Udziały w podwyższonym kapitale zakładowym objął dotychczasowy wspólnik.

Spółka akcyjna pokryła je w całości wkładem niepieniężnym w postaci praw na dobrach niematerialnych, na które złożyły się prawa do znaków towarowych objęte prawami ochronnymi. Łączna wartość aportów wynosiła 159.200.000 zł netto. W związku z wniesionym aportem spółka akcyjna wystawiła fakturę 31 grudnia 2010 r. na kwotę 159.200.000 zł (netto) oraz VAT w kwocie 35.024.000 zł. Rozliczenie tych transakcji nastąpiło częściowo na skutek kompensaty wzajemnych należności w grudniu 2010 r., a częściowo 24 stycznia 2011 r. w formie przelewu bankowego w kwocie 34.849.100,80 zł na rachunek bankowy.

Organy podatkowe odmówiły przyspieszonego zwrotu VAT wskazując, że warunkiem dokonania zwrotu różnicy podatku w terminie 25 dni jest wykazanie w deklaracji podatkowej, że kwoty podatku naliczonego wynikają z faktur dokumentujących należności, które zostały w całości zapłacone z uwzględnieniem art. 22 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zdaniem organów podatkowych wprawdzie rozliczenie transakcji wniesienia aportu i objęcia udziałów było zgodne z art. 154 § 3 Kodeksu spółek handlowych, ale nie został dopełniony warunek całkowitej zapłaty, wynikający z art. 87 ust. 6 ustawy o VAT.

Podatnik złożył skargę na decyzję organów podatkowych WSA w Rzeszowie. W uzasadnieniu wyroku sąd powołał się na art. 21 § 3a Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym, jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że kwota zwrotu podatku lub kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa prawidłową wysokość zwrotu podatku lub nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

Oznacza to, że po wydaniu postanowienia przez naczelnika urzędu skarbowego o przedłużeniu terminu zwrotu podatku może dojść do wszczęcia postępowania podatkowego i wydania decyzji kwestionującej w istocie merytorycznie zasadność wniosku o zwrot podatku.

W omawianej sprawie naczelnik urzędu skarbowego nie wydał postanowienia o przedłużeniu terminu w przedmiocie zwrotu podatku ani też nie zwrócono spółce w terminie 25 dni od dnia złożenia rozliczenia wykazanego podatku do zwrotu i zostało to podtrzymane przez dyrektora izby skarbowej, stąd zaszła konieczność uchylenia obu decyzji organów podatkowych.

Sąd podkreślił ponadto, że przedłużenie terminu zwrotu różnicy podatku od towarów i usług następuje w ramach czynności sprawdzających w formie postanowienia, które - jako rozstrzygające o istocie sprawy - podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Poza tym różnicę podatku nie zwróconą przez urząd skarbowy w terminie traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.

Sąd stwierdził też, że podatnik ma prawo złożyć skargę na bezczynność organu podatkowego, a wyrok sądu stwierdzający bezczynność daje podatnikowi prawo do wystąpienia przeciwko organowi podatkowemu o odszkodowanie w związku z przekroczeniem 25-dniowego terminu do zwrotu podatku. W dodatku podatnik może domagać się nie tylko odszkodowania za szkodę rzeczywistą, ale także za utracone korzyści (wyrok WSA w Rzeszowie z 13 września 2011 r., sygn. akt I SA/Rz 436/11).

Podstawa prawna:
• art. 87 ust. 6, art. 87 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).


W czasopiśmie „Serwis Podatkowy VAT” omawiamy planowane zmiany w VAT oraz ich konsekwencje dla Twojej firmy, podajemy również rozwiązania konkretnych problemów polskich księgowych.