Izba skarbowa: ograniczony zakres działania

Przeczytaj także: Rzecznik Praw Podatnika, czyli koń trojański fiskusa

Dane dotyczące użytkowników serwisów internetowych, w przypadku gdy są pozyskiwane przez organ podatkowy z ogólnie dostępnych stron internetowych (np. serwisów internetowych), mogą stanowić składnik bazy danych utworzonej przez podmiot prowadzący konkretny serwis. Samo upublicznienie będących w centrum zainteresowania organów podatkowych informacji o użytkownikach serwisów, nie oznacza automatycznego przyzwolenia na wykorzystywanie tych danych. Korzystanie z takich informacji przez dyrektora izby skarbowej może więc także naruszyć prawo twórcy bazy danych, z której dane pochodzą.

Zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2001 o ochronie baz danych, ich twórcy przysługuje m.in. uprawnienie do wyłącznego pobierania danych (przejęcia lub przeniesienia zawartości bazy danych na inny nośnik, bez względu na sposób lub formę tego przejęcia lub przeniesienia) w istotnej części, co do jakości lub ilości. Za naruszenie tego prawa można będzie uznać kopiowanie lub korzystanie przez organ podatkowy ze znacznej ilości danych dotyczących użytkowników konkretnego serwisu internetowego i stanowiących istotną część bazy danych, z której pochodzą, bez uprzedniego zezwolenia na takie kopiowanie lub korzystanie z nich, udzielonego przez operatora serwisu internetowego.

Jak wskazuje art. 8 ust. 2 przywołanej ustawy o ochronie baz danych, nie jest dozwolone powtarzające się i systematyczne pobieranie, które jest sprzeczne z normalnym korzystaniem i powodujące nieusprawiedliwione naruszenie słusznych interesów producenta bazy danych. Korzystanie przez organ podatkowy z opisanych danych, uwzględniając znaczną ich ilość oraz wykorzystywanie ich w ramach działań organu wykraczających poza przyznane ustawą kompetencje, nie pozwala na uznanie takiego korzystania za tzw. dozwolony użytek danych w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie baz danych. W szczególności, korzystanie ze wspomnianych danych nie będzie mogło zostać zakwalifikowane jako dozwolone korzystanie do celów postępowania administracyjnego (art. 8 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy). Czynności prowadzone z naruszeniem konstytucyjnej zasady legalizmu nie są bowiem postępowaniem administracyjnym w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie baz danych.

Kontrola podatników służy interesom ogółu: państwa i jego obywateli. Chodzi tu zarówno o egzekucję konstytucyjnego obowiązku uiszczania podatków, z których finansowane są działania państwa, jak i chociażby ochrona zachowania uczciwych zasad konkurencji rynkowej, które są łamane w przypadku unikania opodatkowania przez niektórych przedsiębiorców. Jednak narzędziem ochrony tego uniwersalnego interesu są już przecież przyznane stosowne uprawnienia organom kontroli skarbowej w ramach kontroli skarbowej prowadzonej na podstawie przepisów ustawy o kontroli skarbowej. Temu samemu celowi służą organom podatkowym pierwszego stopnia przyznane kompetencje kontrolne na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej o kontroli podatkowej. Organy te w mogą legalnie zbierać i przetwarzać dane użytkowników Internetu i jak wynika z dotychczasowej praktyki, z tych uprawnień korzystają.

W tej sytuacji rozważane działania dyrektora izby skarbowej wydają się zwyczajnie niepotrzebne.

Łukasz Wojtkowiak, doradca podatkowy,wspólnik w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu
Marcin Berlak, radca prawny w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu