Spółka osobowa: użyczony składnik majątku wspólnika

Przeczytaj także: Udostępniane nieruchomości a przychody w 2009 r.

1.1. Cywilnoprawny charakter umowy użyczenia
Na gruncie prawa cywilnego nieodpłatne udostępnienie określonej rzeczy, np. lokalu użytkowego, należy traktować jako uregulowaną w Kodeksie cywilnym umowę użyczenia i to niezależnie od tego, czy strony (np. spółka osobowa i jej wspólnik) zawarły taką umowę w sposób formalny, czy jedynie poprzez faktyczne umożliwienie korzystania z danej rzeczy.

W świetle bowiem postanowień Kodeksu cywilnego, umowa użyczenia może zostać zawarta nie tylko na piśmie, ale również w sposób dorozumiany, a w szczególności przez samo tylko faktyczne udostępnienie określonej rzeczy.

Stosownie do unormowań zawartych w art. 710-719 Kodeksu cywilnego, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Przy czym biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej, a po zakończeniu używania obowiązany jest zwrócić tę rzecz użyczającemu w stanie niepogorszonym.

Zatem cechą charakterystyczną tego typu umów jest brak odpłatności za korzystanie z cudzej rzeczy (np. należącej wyłącznie do majątku prywatnego jednego ze wspólników spółki osobowej).

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż majątku spółki osobowej - mimo że nie posiada ona osobowości prawnej - nie można utożsamiać z prywatnymi majątkami poszczególnych wspólników. Majątek bowiem spółki osobowej oraz majątki prywatne jej wspólników należy uznać za dwa odrębne byty prawne.

1.2. Przychód podatnika korzystającego z użyczonej mu rzeczy
W świetle przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik, który dla celów działalności gospodarczej korzysta z rzeczy oddanej mu w bezpłatne używanie (np. z lokalu użytkowego, samochodu, maszyny, urządzenia, itp.), co do zasady, uzyskuje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, zaliczany do przychodów z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PDOF).

Wartość pieniężna tego przychodu powinna być ustalona na podstawie cen rynkowych stosowanych przy udostępnianiu rzeczy tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępniania.

Jeżeli zaś podatnik nieodpłatnie korzysta z użyczonego mu lokalu użytkowego, wspomniany przychód trzeba określić w wysokości równowartości czynszu, jaki byłby należny w przypadku zawarcia umowy najmu tego lokalu (art. 11 ust. 2a pkt 3 ustawy o PDOF).

Nie oznacza to jednak automatycznego opodatkowania w każdym przypadku.