Kontrola podatkowa: co jest zabronione?

Przeczytaj także: Kontrola podatkowa z urzędu skarbowego bez zawiadomienia

Zawieszenie korekt
Okres kontroli prowadzonej przez pracowników urzędu skarbowego nie zawsze jest odpowiednim momentem na poprawianie błędów w rozliczeniach. W czasie jej trwania uprawnienie do skorygowania deklaracji jest zawieszone. Z uprawnienia tego nie można jednak korzystać tylko w zakresie objętym kontrolą. Korekta deklaracji za okresy, które akurat są sprawdzane, nie wywoła skutków prawnych. Nie ma natomiast przeszkód, aby poprawić rozliczenia niepodlegające weryfikacji.

Deklaracji nie można korygować w okresie od wszczęcia do zakończenia kontroli podatkowej. Ważne jest więc wskazanie, co wyznacza te ramy czasowe. Pracownicy urzędu skarbowego wszczynają kontrolę przez doręczenie podatnikowi lub uprawnionej osobie upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowych. Wyjątkowo - w przypadku gdy jest to niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego bądź zabezpieczenia dowodów ich dokonania - mogą poprzestać jedynie na wylegitymowaniu się.

Początku kontroli nie należy kojarzyć z zawiadomieniem o zamiarze jej wszczęcia. Może ona rozpocząć się nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni i nie później niż przed upływem trzydziestu dni od doręczenia takiego pisma. W okresie między otrzymaniem zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli a jej faktycznym rozpoczęciem można poprawić błędy w deklaracjach za okresy, które mają być weryfikowane.

Kontrola podatkowa kończy się natomiast w dniu doręczenia podatnikowi protokołu zawierającego opis ustaleń dokonanych przez pracowników urzędu skarbowego. Po jego otrzymaniu można złożyć korekty deklaracji dotyczących sprawdzanego okresu.

Bez interpretacji
W czasie kontroli podatkowej nie warto także występować o pisemną wykładnię niejasnych przepisów podatkowych. Nie zostanie wydana interpretacja w zakresie tych elementów stanu faktycznego - zdarzenia już zaistniałego - które w dniu złożenia wniosku są przedmiotem toczącej się kontroli podatkowej. Stanowi tak art. 14b § 5 Ordynacji podatkowej.

Wnioskujący o wykładnię przepisów podatkowych musi zresztą złożyć oświadczenie, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem, w dniu jego złożenia, nie są przedmiotem zainteresowania fiskusa. Jeśli nie poda prawdy i zostanie wydana interpretacja, nie wywoła ona skutków prawnych. Trzeba ponadto liczyć się z odpowiedzialnością karną. Za złożenie fałszywego oświadczenia grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat.

Nie otrzyma się wykładni przepisów podatkowych w zakresie objętym kontrolą, do której pracownicy urzędu skarbowego przystąpili przed złożeniem wniosku o wydanie interpretacji. Nie jest natomiast zabronione wszczęcie i prowadzenie kontroli podatkowej po jego wniesieniu. Podatnik musi jednak mimo wszystko otrzymać odpowiedź na swoje pismo.

Karalne zakłócenia
Nie należy też blokować działań kontrolnych. Ten, kto udaremnia lub utrudnia osobie uprawnionej do przeprowadzenia kontroli podatkowej wykonywanie czynności służbowych, naraża się na odpowiedzialność karną skarbową. Wynika to z art. 83 Kodeksu karnego skarbowego.

Za utrudnianie lub udaremnianie kontroli uznaje się w szczególności nieokazanie na żądanie kontrolera księgi rachunkowej, podatkowej księgi przychodów i rozchodów, ewidencji, rejestru lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej. Tak samo traktowane jest ich niszczenie, uszkadzanie, czynienie bezużytecznym, ukrywanie, usuwanie.

Nie jest to wyczerpujący katalog karalnych czynów. Odpowiedzialność karna skarbowa grozi także za inne zachowania zakłócające przebieg kontroli, np. niedopuszczenie kontrolerów do pracy. Istotne jest to, aby efektem takiego postępowania było nieprzeprowadzenie lub hamowanie czynności kontrolnych. Nie należy natomiast obawiać się odpowiedzialności karnej skarbowej za wystąpienie z prośbą o sprecyzowanie na piśmie, jakie dokumenty i na kiedy przygotować do weryfikacji czy zmianę pomieszczenia wyznaczonego do wykonywania czynności kontrolnych.

Karą za utrudnianie przeprowadzenia kontroli podatkowej jest grzywna. Osobie, której zachowanie zostanie zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe, może być ona wymierzona w granicach od 462 zł do 13.305.600 zł. Za wykroczenie skarbowe grozi kara od 138,60 zł do 27.720 zł. To nie jedyne konsekwencje. Sprawca przestępstwa skarbowego nie zostanie uprzedzony o kolejnych wizytach kontrolerów. Urzędnicy skarbowi nie mają obowiązku zawiadamiać podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli, jeżeli posiadają informacje, że został prawomocnie skazany w Polsce za popełnienie przestępstwa skarbowego.

Obowiązki kontrolowanego

1. udostępnienie ksiąg podatkowych, akt i innych dokumentów
2. przedstawienie na żądanie kontrolujących tłumaczenia na język polski dokumentacji sporządzonej w języku obcym
3. umożliwienie - nieodpłatnie - filmowania, fotografowania, dokonywania nagrań dźwiękowych oraz utrwalania stanu faktycznego za pomocą innych nośników informacji, jeżeli film, fotografia, nagranie czy informacja zapisana na innym nośniku może stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie
4. udostępnienie gruntów, budynków, lokali i pomieszczeń
5. udzielanie w wyznaczonym terminie wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli
6. zapewnienie kontrolującym warunków do pracy, w tym w miarę możliwości udostępnienie samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów

Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)
- Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 ze zm.)


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.