Wpłacona zaliczka a koszty uzyskania przychodu

Przeczytaj także: Kiedy zaliczka w koszty uzyskania przychodu firmy

Zgodnie z treścią art. 15 ust.1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 21, poz. 86 z późn. zm. dalej: ustawa o CIT) oraz art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 350 z późn. zm. dalej: ustawa o PIT) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 ustawy o PIT.

Z kolei moment zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych zależy od tego, czy jest to koszt bezpośrednio związany z przychodem, czy też koszt pośrednio związany z przychodem.

Jak wynika z ustawowej definicji kosztu podatkowego, by dany wydatek mógł zostać uznany za koszt uzyskania przychodów, muszą być spełnione równocześnie następujące warunki, a mianowicie:
• poniesienie wydatku musi nastąpić w celu uzyskania przychodu,
• nie może to być koszt wymieniony w katalogu wydatków wyszczególnionych w art.16 ust.1ustawy o CIT i art. 23 ust.1 ustawy o PIT,
• jego poniesienie zostało prawidłowo udokumentowane.

Uwzględniając powyższe, uznać należy, iż zaliczka nie spełnia tych warunków. Zaliczka jest bowiem kwotą wpłaconą na poczet przyszłych zobowiązań i stanowi jedynie część ceny należnego świadczenia. W praktyce dnia codziennego, zdarzają się sytuacje, w których to kontrahenci wpłacają na poczet przyszłej transakcji sprzedaży czy też wykonania usługi pewną kwotę pieniędzy, tj. zaliczkę. W razie należytego wykonania umowy zaliczka podlega zaliczeniu na poczet należnego świadczenia. Niemniej jednak, pokreślenia wymaga fakt, iż nie jest możliwe na etapie zapłaty zaliczki dokonanie jednoznacznej oceny, czy zakup będzie związany z uzyskaniem (zachowaniem lub zabezpieczeniem) przychodów, czy też nie. Zaliczka nie ma bowiem charakteru definitywnego. Stąd też, wartość zapłaconej zaliczki będzie mogła być zaliczona do kosztów podatkowych dopiero po wykonaniu bądź spełnieniu należnego świadczenia oraz wykazaniu związku pomiędzy poczynionymi wydatkami a przychodem podatkowym.

Takie stanowisko zaprezentował Urząd Skarbowy w Piotrkowie Trybunalskim w postanowieniu z dnia 6 lutego 2007 r., sygn. US I/1-415/21a/2006 w którym zaprezentował pogląd, iż: „Kwota uiszczonych zaliczek na rzecz podwykonawców nie będzie stanowić kosztów uzyskania przychodu w 2006 roku, gdyż wydatki te nie wiążą się z uzyskaniem przychodu w 2006r. Związek pomiędzy poczynionymi wydatkami, a przychodem powstanie dopiero po zrealizowaniu usługi, tj. w 2007r. i wówczas dopiero wartość poniesionego wydatku stanie się kosztem uzyskania przychodów. (…)”.

Nie bez znaczenia pozostaje moment zaliczenia wydatków do kosztów podatkowych. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, co do zasady są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody (z wyjątkami).

Natomiast z treści art. 22 ust. 5c ustawy o PIT i art. 15 ust. 4d ustawy o CIT wynika, że koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącane w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Natomiast za dzień poniesienia kosztu uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury, rachunku, lub innego dowodu - w przypadku braku faktury lub rachunku.

Z kolei, art. 6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223) stanowi, iż w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Natomiast dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów, do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione. W kontekście powołanych regulacji, zapłatę zaliczki nie można uznać za koszt bilansowy i tym samym nie będzie to również koszt podatkowy (w sytuacji, gdy wydatek dotyczy kosztów podatkowych pośrednio związanych z przychodami).