Dziedziczenie firmy a podatki

Przeczytaj także: Firma w spadku bez podatku

Przedsiębiorstwo jako spadek
Zgodnie z art. 551 Kodeksu cywilnego przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Składniki przedsiębiorstwa stanowią jego majątek i z chwilą śmierci przedsiębiorcy wchodzą w skład masy spadkowej, podobnie jak wszystkie zobowiązania spadkodawcy zaciągnięte w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Liczy się stopień pokrewieństwa
Konsekwencje z zakresie podatku od spadków i darowizn uzależnione są od grupy, w jakiej znajduje się spadkobierca. Jeżeli należy on do II lub III grupy podatkowej (obejmującej m.in. zstępnych i małżonków rodzeństwa czy znajomych), konieczne będzie uiszczenie podatku od spadku w wysokości uzależnionej wartości spadku ( zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn). Trochę inaczej będzie w przypadku najbliższych krewnych (I grupa) Przykładowo, nabycie przez syna, a więc osobę fizyczną zaliczaną do tzw. I grupy podatkowej przedsiębiorstwa w drodze spadkobrania podlegać będzie podatkowi od spadków i darowizn tylko jeżeli nie dopełni on obowiązków o charakterze informacyjnym.

Nie zapomnij zawiadomić
W przypadku takiej osoby możliwe będzie bowiem skorzystanie ze zwolnienia z podatku, o którym mowa w art. 4a ust. 1 u.p.s.d. Zgodnie tym przepisem w sytuacji nabycia w drodze dziedziczenia przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę co do zasady zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych, jeżeli zgłoszą oni nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje jednak przypadków, gdy wartość majątku nabytego łącznie po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9.637 zł, lub gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Co z VAT
Regulacje ustawy o podatku od towarów i usług nie precyzują wprost skutków prawnych związanych ze śmiercią podatnika podatku od towarów i usług, jednakże niewątpliwie śmierć jest jedną z form zakończenia bytu prawnego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, a więc również zakończeniem występowania podmiotu w obrocie gospodarczym w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Z kolei zgodnie z art. 97 § 1 ordynacji podatkowej spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. § 2 przewiduje natomiast, iż jeżeli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.

Jeżeli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Zgłoszenia o zaprzestaniu działalności w wyniku śmierci podatnika dokonuje jego następca prawny. W takim przypadku konieczne jest zatem dla prawidłowego rozliczenia w podatku VAT zgłoszenie faktu zaprzestania działalności przez zmarłego podatnika, którego musi dokonać następca prawny, czyli spadkobierca.

Nie musisz robić spisu…
Co do zasady, każdy podatnik prowadzący działalność która podlega VAT w przypadku zaprzestania działalności w związku z którą dokonał zgłoszenia do VAT, zobowiązany jest dokonać spisu z natury w celu identyfikacji towarów niesprzedanych. W takich sytuacjach przedsiębiorcę traktuje się jako konsumenta ostatecznego, który powinien ponieść ciężar podatku VAT (w przeciwieństwie do przedsiębiorców, dla których VAT jest neutralny). Jednakże w przypadku spadkobrania nie wystąpi konieczność sporządzenia przez spadkobiercę takiego spisu i opodatkowania towarów objętych tym spisem. Stanowisko to potwierdzają organy podatkowe. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji indywidualnej z 12 marca 2009 r., sygn. IPPP1/443-13/09-3/AP, w której czytamy: „(…) do sporządzenia i złożenia przedmiotowego spisu obowiązani są podatnicy, którzy zaprzestali wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu w okolicznościach wymienionych w art. 14 ust. 1 i 3 tejże ustawy. Wśród wymienionych okoliczności, powodujących powstanie obowiązku sporządzenia spisu z natury nie wymienia się jednak śmierci podatnika. Wobec powyższego następca prawny nie jest obowiązany do sporządzenia remanentu likwidacyjnego i tym samym odprowadzenia z tego tytułu podatku należnego. Również na mocy przepisów Ordynacji podatkowej spadkobierca nie jest obowiązany tego uczynić, gdyż przepisy te przewidują jedynie odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania spadkodawcy, ale tylko tych powstałych za jego życia, zaś obowiązek sporządzenia remanentu powstaje po zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych, czyli po śmierci podatnika”.