Umorzenie udziałów: przychody i koszty podatkowe

Przeczytaj także: Darowizna i umorzenie udziałów: koszty w podatku dochodowym

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca wskazał, że posiada udziały w spółce z o.o., które nabył za wkład gotówkowy. Spółka zamierza nabyć te udziały celem ich późniejszego umorzenia. Po ich nabyciu Walne Zgromadzenie podejmie uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego oraz umorzeniu udziałów wg ich wartości nominalnej. Nabycie tych udziałów od wnioskodawcy ma nastąpić po ich wartości nominalnej. W związku z powyższym wnioskodawca zadał pytanie, czy w opisanej sytuacji jego przychód będzie stanowiła wartość nominalna umarzanych udziałów oraz czy ma prawo do pomniejszenia tego przychodu o koszty jego uzyskania w postaci wkładów wniesionych na pokrycie kapitału zakładowego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(…) Zdaniem Wnioskodawcy wskutek umorzenia udziałów dojdzie do powstania przychodu w wysokości wartości nominalnej umarzanych udziałów. Zgodnie z art. 24 ust. 5. pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód z umorzenia udziałów (akcji).

Z powyższego przepisu wynika, iż dochód z umorzenia udziałów jest na gruncie przepisów powołanej ustawy opodatkowany na zasadach przewidzianych dla dochodów (przychodów) z udziału w zyskach osób prawnych. Z przepisu tego wynika ponadto, iż opodatkowaniu podlega dochód faktycznie uzyskany przez podatnika.

Zdaniem Wnioskodawcy aktualnie obowiązujące przepisy pozwalają, aby umorzenie udziałów nastąpiło według ich wartości nominalnej (zatem wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziałów może odbiegać od ich wartości rynkowej). W ocenie Wnioskodawcy w omawianej sytuacji nie znajduje zastosowania art. 19 ustawy przyznający organom podatkowym uprawnienie do szacowania dochodu podatnika.

Zgodnie z tym przepisem przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej. Omawiany przepis znajduje zastosowanie nie tylko do określania wysokości przychodu w przypadku zbycia rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy.

Zgodnie z art. 17 ust. 2 przepis ten znajduje również odpowiednie zastosowanie w przypadku opodatkowania określonych przychodów z kapitałów pieniężnych przychodów z majątku likwidowanej spółki, przychodów z tytułu zbycia udziałów oraz papierów wartościowych, przychodów z odpłatnego zbycia praw poboru, przychodów w związku z wniesieniem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej, przychodów z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych. Dochody z tytułu zbycia udziałów celem ich umorzenia są w świetle omawianego art. 17 traktowane jako dochody z udziałów w zyskach osób prawnych (art. 17 ust. 1 pkt 4). Wspomniany art. 17 ust. 2 ustawy, określając kategorie dochodów do których zastosowanie znajduje art. 19, nie wymienia dochodów z tytułu zbycia udziałów celem ich umorzenia.

Zgodnie z art. 17 ust. 2 analizowanej ustawy przepis ten odwołuje się wyłącznie do jednego rodzaju dochodów z tytułu w zyskach osób prawnych, a mianowicie do przychodów z majątku likwidowanej spółki. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, iż art. 19 określając zasady szacowania dochodu, odwołuje się do ceny. W przypadku zaś umorzenia udziałów pojęcie ceny nie występuje. W piśmie z dnia 18 lutego 2003 r. (LK-399/LM/BG/2003) Minister Finansów wyraził pogląd zgodnie z którym „W przypadku, określonego w art. 199 kodeksu spółek handlowych, nabycia od wspólnika udziałów przez spółkę w celu ich umorzenia występuje wynagrodzenie. Termin „wynagrodzenie” nie jest tożsamy z ceną. Użycie w art. 199 § 2 k.s.h. terminu „wynagrodzenie” świadczy, iż na gruncie tego przepisu nie chodzi o sprzedaż w rozumieniu art. 535 kodeksu cywilnego”.

Na gruncie przytoczonych przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. należy stwierdzić, iż w sytuacji opisanej w stanie faktycznym umorzenie udziałów może nastąpić według ich wartości nominalnej, przy równoczesnym braku podstaw do szacowana przez organ podatkowy przychodów Wnioskodawcy powstałych w związku z umorzeniem udziałów. Odnośnie ustalania kosztu uzyskania przychodu zdaniem Wnioskodawcy koszt nabycia umarzanych udziałów powinien zostać ustalony zgodnie z art. 23 ust 1 pkt 38 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. (czyli w wysokości wydatków poniesionych na objęcie lub nabycie udziałów). Jeżeli zatem otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie równe będzie kosztowi nabycia umarzanych udziałów, w wyniku umorzenia nie dojdzie do powstania dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów