Ulga rehabilitacyjna tylko za okres niepełnosprawności

Przeczytaj także: Ulga rehabilitacyjna: opieka nad osobą niepełnosprawną

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni od 20 lat choruje na obustronny niedosłuch. Dnia 18 lipca 2019 r. zakupiła niezbędne jej do funkcjonowania aparaty słuchowe, które kosztowały 8 980 zł (wkład własny wnioskodawczyni wyniósł 7 580 zł, kwotę 1 400 zł sfinansował NFZ).

W dniu 12 sierpnia 2019 r. wnioskodawczyni wystąpiła do Miejskiego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności. W orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, w którym zaliczono wnioskodawczynię do stopnia niepełnosprawności lekkiego wskazano, ze ustalony stopień datuje się od 12 sierpnia 2019 r., oraz że niepełnosprawność istnieje od – „nie da się ustalić”.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy w takim przypadku może odliczyć zakup aparatów słuchowych w ramach ulgi rehabilitacyjnej? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.), podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 29-30c, art. 30e i art. 30f, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e, 4-4e, 6 i 21 lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 25, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Peter Maszlen - Fotolia.com

Wydatki rehabilitacyjne dopiero od daty orzeczenia

Niezbędnym warunkiem do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej jest posiadanie przez osobę niepełnosprawną orzeczenia o zakwalifikowaniu jej do jednego z trzech stopni niepełnosprawności bądź posiadanie decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną. Odliczeniu podlegają jedynie te wydatki, które będą poniesione od dnia wskazanego w orzeczeniu jako data ustalenia stopnia niepełnosprawności.

Rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne uprawniające do odliczeń od dochodu przed opodatkowaniem zawiera art. 26 ust. 7a ww. ustawy, zaś zasady i warunki dokonywania tych odliczeń określone zostały w ust. 7 i 7b – 7g tego artykułu.

W myśl art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za wydatki na cele rehabilitacyjne uważa się wydatki poniesione na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego.

Należy zaznaczyć, że katalog wydatków wymienionych w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że odliczeniu podlegają jedynie wydatki enumeratywnie w nim wymienione. Rozszerzająca interpretacja przepisu art. 26 ust. 7a ww. ustawy jest niedozwolona. Zgodnie bowiem z zasadą przyjętą w orzecznictwie sądów administracyjnych, jak i w doktrynie prawa podatkowego, ulgi podatkowe są wyjątkiem od zasady równości i powszechności opodatkowania. Tak więc przepisy regulujące prawo do ulgi powinny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Stosownie do treści art. 26 ust. 7b ww. ustawy wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

W myśl art. 26 ust. 7 pkt 4 ww. ustawy, wysokość wydatków na cele określone w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 7c, ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty – w przypadkach innych niż wymienione w pkt 1-3.

Zgodnie z art. 26 ust. 7d ww. ustawy, warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa w ust. 7a, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Zgodnie z art. 26 ust. 7g ww. ustawy, odliczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, może być dokonane również w przypadku, gdy osoba, której dotyczy wydatek, posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.

W myśl art. 26 ust. 7f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do:
1. I grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów orzeczono:
a. całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
b. znaczny stopień niepełnosprawności,
2. II grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
a. całkowitą niezdolność do pracy albo
b. umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Natomiast, w myśl postanowień art. 26 ust. 13a ww. ustawy, wydatki na cele określone w ust. 1 podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. (…)

Podstawowym warunkiem odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne zgodnie z ww. przepisami jest m.in. posiadanie przez osobę, która poniosła wydatek orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności bądź posiadanie decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną. Odliczeniu, co do zasady, podlegają wydatki poniesione od daty uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, chyba że w orzeczeniu tym wskazano, że stopień niepełnosprawności datowany jest wcześniej niż data wydania orzeczenia. W takiej sytuacji podatnik, który posiada orzeczenie o niepełnosprawności może odliczyć wydatki poniesione od dnia wskazanego w orzeczeniu jako data ustalenia stopnia niepełnosprawności. Stopień niepełnosprawności musi być bowiem już ustalony na dzień poniesienia wydatków.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa podatkowego, stwierdzić należy, że Wnioskodawczyni nie może skorzystać z tzw. ulgi rehabilitacyjnej za 2019 r., gdyż z orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wynika, że stopień niepełnosprawności datowany jest od dnia 12 sierpnia 2019 r., a daty, od której niepełnosprawność istnieje, nie da się ustalić. Natomiast, wydatek związany z zakupem przez Wnioskodawczynię aparatów słuchowych miał miejsce w dniu 18 lipca 2019 r. Zatem, wskazanie, że Wnioskodawczyni w dniu zakupu aparatów słuchowych była już osobą niesłyszącą od dawna, na co wskazuje dokumentacja medyczna, jak również fakt dwukrotnej hospitalizacji na oddziałach ORL w 2008 r. i 2009 r., nie mają w tym przypadku znaczenia, gdyż jak wyżej wskazano warunkiem niezbędnym do skorzystania z tzw. ulgi rehabilitacyjnej jest m.in. posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, co oznacza, że odliczeniu podlegają wydatki poniesione od daty uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, chyba, że w orzeczeniu tym wskazano, że stopień niepełnosprawności datowany jest wcześniej niż data wydania orzeczenia.

W związku z powyższym – nie kwestionując zasadności i konieczności poniesienia przez Wnioskodawczynię wydatków na zakup aparatów słuchowych – stwierdzić należy, że Wnioskodawczyni nie może dokonać odliczenia wydatków poniesionych w 2019 r. na zakup aparatów słuchowych w ramach ulgi rehabilitacyjnej, albowiem ww. wydatki poniesione zostały przed dniem wskazanym w wydanym dla Wnioskodawczyni orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności jako data, od której istnieje ustalony stopień niepełnosprawności. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów