Kradzież pracownika a koszty podatkowe firmy

Przeczytaj także: Ujawniony środek trwały: skutki podatkowe

Stanowisko sądu
Straty w środkach obrotowych poniesione w wyniku kradzieży można zakwalifikować jako uboczny element prowadzonej działalności gospodarczej. W konsekwencji, jeżeli straty powstałe w skutek zdarzeń nieprzewidywalnych, w zasadzie niemożliwych do uniknięcia, są właściwie udokumentowane oraz nie powstały z winy podatnika, w szczególności jako wynik jego niedbalstwa, naruszenia przepisów albo braku nadzoru nad pracownikami, mają charakter kosztowy na gruncie podatku dochodowego.

Wyrok WSA z dnia 5 marca 2010 r., sygn. akt I SA/Łd 1470/08

Pytanie do eksperta: Czy można uznać za koszt podatkowy stratę w środkach obrotowych powstałą w wyniku kradzieży dokonanej przez pracownika?
Możliwość zaliczenia strat w środkach obrotowych powstałych w wyniku zdarzeń losowych takich jak kradzież, pożar czy powódź, została ugruntowana w orzecznictwie oraz interpretacjach wydawanych przez Ministra Finansów. Wynika to z faktu, że żaden podmiot gospodarczy prowadzący swoją działalność w sposób racjonalny nie jest w stanie przewidzieć i zabezpieczyć się przed tego rodzaju stratami. Nie ulega również wątpliwości, że straty te są efektem prowadzonej działalności gospodarczej, a więc są z nią pośrednio związane.

W tym duchu wypowiedział się również WSA w Łodzi w komentowanym wyroku. Na wstępie poruszył jednak kwestię braku precyzyjnej techniki legislacyjnej ustawodawcy. W ocenie sądu, wadliwość regulacji określającej możliwość kwalifikacji wydatków do kosztów podatkowych polega na tym, że w ustawie określono jakiego rodzaju straty nie są kosztami, równocześnie nie wskazując bezpośrednio, że straty co do zasady mogą stanowić koszty. Ta uwaga odnosi się również do wielu innych rodzajów wydatków/kosztów wskazanych w updop jedynie jako niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.

Konsekwentnie, zdaniem składu orzekającego, zgodnie z zasadami logiki i spójności prawa, jeżeli istnieją pewne rodzaje strat wykluczone z kosztów uzyskania przychodów oznacza to, że istnieją też takie straty, które do kosztów mogą być zaliczone. Błędne jest przy tym założenie, że o możliwości zaliczenia do kosztów strat w środkach obrotowych decyduje sam fakt, że nie zostały one przez ustawodawcę wymienione w tzw. katalogu "negatywnym" (art. 16 ust. 1 updop). Byłoby to bowiem swego rodzaju zaproszenie do "pomijania" generalnej definicji kosztu, jako wydatku poniesionego w związku z osiąganiem przychodu.

W dalszej kolejności sąd odniósł się do kryteriów przyjętych w praktyce podatkowej określających możliwość uznania strat za koszty, tj. właściwe dokumentowanie strat oraz ocenę winy podatnika.

W zakresie pierwszego kryterium sąd przypomniał, że samo stwierdzenie strat nie jest jeszcze wystarczające do uznania ich za koszty podatkowe. Prawidłowe wykazanie strat wymaga sporządzenia stosowanych dokumentów informujących nie tylko o ich ilości, ale także o przyczynie ich powstania. W tym przypadku pomocne mogą być dokumenty wewnętrzne poparte np. protokołami policyjnymi. Na marginesie powyższego warto zauważyć, że w praktyce dosyć często organy podatkowe niemal obligatoryjnie nakazują podatnikom posiadanie protokołów policyjnych jako jedynego dokumentu uprawniającego do zaliczenia strat z kradzieży do kosztów. Nie sposób jednak zgodzić się z tym poglądem, ponieważ taki obowiązek nie wynika z żadnych przepisów updop, a co ważne, często (tak jak w sprawie będącej przedmiotem sporu) kradzież zostaje ujawniona po wielu miesiącach i nie ma możliwości ustalenia okoliczności takiego zdarzenia. Tym samym, warunek ten należy uznać za zbyt restrykcyjny.

Sąd odniósł się również do kwestii winy podatnika, ganiąc niejako władze skarbowe za jego zdaniem bezzasadne uznanie, że Spółka nie zastosowała odpowiednich środków mających na celu przeciwdziałanie kradzieży. W tym przypadku, co bardzo ważne dla podatników, sąd jednoznacznie wskazał, że kwestia określenia winy podatnika może zostać oceniona jedynie w trakcie postępowania podatkowego, po dokładnym zbadaniu okoliczności zdarzenia. Powyższe stwierdzenie jest niezwykle ważne ponieważ w praktyce można spotkać się ze stanowiskiem władz podatkowych, które bez głębszej refleksji stwierdzają winę podatnika, odmawiając tym samym prawa do zaliczenia strat z kradzieży do kosztów. Taka praktyka, prowadzi w prostej linii do uznaniowości, która nie powinna mieć miejsca.


Magazyn „Orzecznictwo Podatkowe” co miesiąc prezentuje ważne orzeczenia i komentarze podatkowe. Znajdziesz tu praktyczne rady jak zminimalizować ryzyko, że urząd skarbowy podważy Twoje decyzje oraz poznasz argumenty, które pozwolą Ci wygrać z fiskusem.