Bariery podatkowe dla przedsiębiorczości

Przeczytaj także: Podatki skomplikowane ale życzliwi urzędnicy

2. Zabezpieczenie zobowiązań podatkowych.

Podatnik może ponosić konsekwencje finansowe przed wydaniem decyzji wymiarowej przez organ podatkowy, jeśli zostanie wydana decyzja o zabezpieczeniu zobowiązania podatkowego. Po wydaniu takiej decyzji wszczynane jest postępowanie zabezpieczające według przepisów postępowania egzekucyjnego w administracji, co powoduje np. zablokowanie rachunków bankowych podatnika do wysokości przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego. Pomimo jasno określonych przesłanek zabezpieczenia, zdaniem Pracodawców RP decyzje o zabezpieczeniu są wydawane arbitralnie. Decyzja o zabezpieczeniu ma rygor natychmiastowej wymagalności, co oznacza, iż wniesienie odwołania nie wstrzymuje jej wykonania. Decyzja o zabezpieczeniu wygasa z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego i na tej podstawie organy II instancji umarzają postępowania dotyczące odwołań od decyzji zabezpieczających.

Należy wskazać, że wygaśnięcie decyzji zabezpieczającej pozostaje bez wpływu na zarządzenia zabezpieczające wydane w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji. Decyzja wymiarowa może zatem nie podlegać egzekucji w związku z wniesieniem od niej odwołania, ale na majątku podatnika wciąż ciążyć mogą zabezpieczenia. Organy egzekucyjne mogą przedłużać zastosowane zabezpieczenia, jeśli „z uzasadnionych przyczyn” nie można wszcząć postępowania egzekucyjnego.

Powinna istnieć jednoznaczna regulacja, zgodnie z którą organ II instancji umarzając postępowanie odwoławcze od decyzji zabezpieczającej w związku z wydaniem decyzji wymiarowej i wygaśnięciem decyzji o zabezpieczeniu, orzekał również o zasadności zastosowania zabezpieczenia. Może to ułatwić podatnikom argumentowanie w celu zniesienia zabezpieczeń ustanowionych w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji.

3. Przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego

Zgodnie z art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej, bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. Przepis ten rozumiany jest przez Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 17 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 985/08) w taki sposób, że nie ma powiązania przerwania biegu terminu przedawnienia z momentem zawiadomienia podatnika o zastosowanym środku egzekucyjnym. Taka interpretacja oznacza, iż wystarczy zastosować środek egzekucyjny przed upływem terminu przedawnienia, by przerwać bieg przedawnienia, niezależnie od tego, kiedy powiadomi się o środku egzekucyjnym podatnika. Przedmiotowa regulacja powinna ulec zmianie; aby przerwać bieg terminu przedawnienia konieczne byłoby zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony przed upływem terminu przedawnienia. Ten sposób uregulowania okoliczności przerwania biegu terminu przedawnienia w znacznie lepszym stopniu chroni interes podatnika, niż dotychczasowa regulacja.

4. Wydanie decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej

Interpretacja określenia „wydanie interpretacji” dokonana przez Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 14 grudnia 2009 r., sygn. akt II FPS 7/09 (dotyczą interpretacji indywidualnych) stoi w sprzeczność z dotychczasowym rozumieniem art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej (nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat). W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, iż powstanie odpowiedzialności następuje z momentem doręczenia decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 28 maja 2009 r. sygn. akt I SA/Gd 844/08). W celu uniknięcia potencjalnych wątpliwości z art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej powinno wynikać, iż odpowiedzialność podatkowa osoby trzeciej nie powstaje, jeśli nie doręczono decyzji o odpowiedzialność w terminie 5 lat od końca roku, w którym powstała zaległość podatkowa.

5. Zapoznanie się i wypowiedzenie w sprawie materiału dowodowego w postępowaniu podatkowym

Realizując proceduralną zasadę czynnego udziału stron w postępowaniu podatkowym, ustawodawca zawarł w art. 200 § 1 Ordynacji podatkowej następującą regulację: przed wydaniem decyzji organ podatkowy wyznacza stronie siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Z praktyki wynika, iż organy podatkowe różnie interpretują ten przepis. Zdarza się, że przepis wskazany powyżej jest rozumiany w ten sposób, iż wypowiedzenie się co do materiału dowodowego musi nastąpić w terminie 7 dni od dnia otrzymania stosownego postanowienia od organu podatkowego. Zdaniem Pracodawców RP, z przepisów powinno wynikać, że:

• w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia strona ma prawo zapoznać się z aktami postępowania;
• następnie w terminie 7 dni od dnia zapoznania się z materiałem dowodowym strona ma prawo do wypowiedzenia się odnośnie materiału dowodowego.

6. Doręczenia w postępowaniu podatkowym

6.1. Doręczenie za pomocą poczty

Zgodnie z art. 144 Ordynacji podatkowej, doręczenie pisma w postępowaniu podatkowym następuje m.in. przez pocztę. Zdarza się, że organy podatkowe dokonują doręczeń za pomocą firm kurierskich, co nie powinno być akceptowane. Pracodawcy RP uważają, iż art. 144 Ordynacji powinien jednoznacznie wskazywać, że doręczeń dokonuje się za pomocą operatora publicznego (podobnie jak w przypadku warunków zachowania terminu, zgodnie z którymi pismo musi zostać nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego – art. 12 § 6 pkt 2 Ordynacji podatkowej).

6.2. Doręczenia zastępcze

Zgodnie z art. 149 Ordynacji podatkowej, w przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. Zawiadomienie o doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy domu umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej, na drzwiach mieszkania adresata lub w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. Przepis ten powinien zostać usunięty, gdyż nie gwarantuje prawidłowego doręczenia pism do adresata. Pomimo podjęcia się doręczenia przez pełnoletniego domownika, sąsiada lub dozorcy domu, pismo – z różnych przyczyn - może w rezultacie nie dotrzeć do adresata. Negatywne konsekwencje pisma uznanego za doręczone ponosi natomiast strona, nie zaś osoba, która podjęła się doręczenia.