Pożyczka a wartość początkowa środka trwałego

Przeczytaj także: Amortyzacja środków trwałych a niedostateczna kapitalizacja

Przypomnijmy, przepisy podatkowe wskazują, że za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w razie ich nabycia w drodze kupna uważa się cenę nabycia. Tą jest natomiast kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku. Koryguje się ją także o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Na tym zapisy ustawowe się kończą. Ustawodawca wskazał zatem jedynie, że do wartości początkowej środka trwałego zalicza się naliczone odsetki i prowizje. Nie podał jednak, czy tyczy się to tylko pożyczek/kredytów stricte zaciągniętych na nabycie środka trwałego, czy też zaciągniętych na inne cele, które przy okazji wykorzystano do sfinansowania takiego zakupu.

Odpowiedzi w tym zakresie starał się udzielić Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 11 marca 2010 r. (sygn. akt I SA/Sz 73/10). W rozpatrywanej sprawie spółka zawarła z podmiotem powiązanym umowę pożyczki, z której wynikało, że pożyczka zostanie przeznaczona na bieżącą działalność spółki oraz na zakup środka trwałego (nieruchomości). Otrzymana pożyczka trafiła na rachunek bankowy, z którego spółka nią dysponowała. Środek trwały w postaci nieruchomości został nabyty po kilku miesiącach od zawarcia umowy pożyczki. Powstała wątpliwość, w którym momencie należy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów odsetki od tej pożyczki w części przeznaczonej na zakup środka trwałego?

Spółka twierdziła, że odsetki te będą stanowiły koszt w dacie ich zapłaty/kapitalizacji i nie będą powiększały wartości początkowej nabytej nieruchomości, gdyż nie są związane bezpośrednio z jej zakupem. Organ podatkowy był innego zdania wskazując, że odsetki naliczane do dnia przyjęcia środka trwałego do używania, powiększają jego wartość początkową, czyli są zaliczane do kosztów podatkowych w drodze amortyzacji środka trwałego, natomiast odsetki należne po dniu wprowadzenia środka trwałego do ewidencji środków trwałych, nie powiększają wartości początkowej tego środka, ale są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów w sposób bezpośredni. Sprawa trafiła na wokandę sądu, który przychylił się do stanowiska fiskusa.

Sąd podkreślił, że zgodnie z przepisami nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów wydatki poniesione na spłatę pożyczki (kredytu) oraz naliczone, lecz nie zapłacone albo umorzone odsetki, a także odsetki zwiększające koszty inwestycji w okresie jej realizacji. W związku z tym jeżeli zaciągnięta pożyczka służy finansowaniu bieżącej działalności, to - co do zasady - odsetki od tej pożyczki podlegają zaliczeniu w koszty podatkowe w momencie zapłaty, a gdy umowa pożyczki przewiduje kapitalizację odsetek - rozumianą jako dopisanie zobowiązania z tytułu spłaty odsetek do zobowiązania głównego, czyli przekształcenie go w zobowiązanie z tytułu spłaty części kapitałowej pożyczki - odsetki stanowią koszt uzyskania przychodów w momencie ich kapitalizacji.

Jeżeli jednak w umowie pożyczki znalazł się zapis, że zostanie ona przeznaczona także na sfinansowanie zakupu środka trwałego (tutaj nieruchomości), należy uznać, że istnieje ścisły związek między zaciągniętą pożyczką a nabytym środkiem trwałym bez względu na to, że pomiędzy zaciągnięciem pożyczki a nabyciem nieruchomości upłynęło kilka miesięcy.

Sąd wskazał, że potwierdzeniem takiego toku rozumowania jest m.in. treść art. 16 ust. 1 pkt 12 updop, zgodnie z którym, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek, prowizji i różnic kursowych od pożyczek (kredytów) zwiększających koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji. Powyższe potwierdza także końcowy fragment art. 16g ust. 4 updop, który to zalicza odsetki od pożyczek (i kredytów) naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania za koszt wytworzenia środka trwałego, w związku z czym są one zaliczane do kosztów podatkowych w drodze amortyzacji tego środka.