Zaliczka na podatek i zdrowotne gdy niskie wynagrodzenie

Przeczytaj także: Polski Ład: 15 najczęstszych pytań i odpowiedzi dotyczących PIT i składki zdrowotnej

Jak wskazuje art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. nr 210 poz. 2135 z późn. zm. – dalej „ustawy zdrowotnej”), do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10. Ust. 6 tego przepisu wskazuje natomiast, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zatem płatnik (pracodawca), ustalając podstawę obliczenia składki ubezpieczenia zdrowotnego, pomniejsza uzyskane przez pracownika wynagrodzenie o składki ubezpieczenia społecznego finansowane przez pracownika. Składka ta wynosi 9% podstawy jej wymiaru (art. 79 ustawy zdrowotnej).

To ogólny schemat ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jak jednak wskazano we wstępie, niekiedy składka ta jest wyższa od obliczonej zaliczki na podatek dochodowy. Wystąpienie takiej sytuacji pociąga za sobą skutki zarówno w obliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne jak i przy ustalaniu zaliczki na podatek dochodowy.

Otóż w takiej sytuacji, zgodnie z art. 83 ust. 1 ustawy zdrowotnej, składka ta zostaje obniżona do wysokości zaliczki na podatek. W podatku dochodowym sytuacja jest bardziej skomplikowana. Przypomnijmy bowiem, że obliczoną zaliczkę na podatek dochodowy (zgodnie z art. 32 ust. 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) zmniejsza się (po odliczeniu ewentualnej kwoty zmniejszającej podatek ) w pierwszej kolejności o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne pobraną w danym miesiącu przez płatnika. Należy jednak pamiętać, iż kwota składki, o którą można zmniejszyć tę zaliczkę, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

Zatem w praktyce mogą wystąpić trzy sytuacje prawidłowego obliczenia zaliczki na podatek dochodowy oraz składki z tyt. ubezpieczenia zdrowotnego:

• gdy składka zdrowotna w wysokości 9% jest niższa od zaliczki na podatek
• gdy składka zdrowotna wysokości 7,75% (a tym samym także w wysokości 9%) jest wyższa od zaliczki na podatek
• gdy składka zdrowotna w wysokości 9% jest wyższa od zaliczki na podatek, przy czym składka ta w wysokości 7,75% jest niższa od tej zaliczki

Pierwsza sytuacja nas nie interesuje, gdyż mają do niej zastosowanie przepisy ogólne – składka ta jest obliczana w wysokości 9%, a od podatku odlicza się w wysokości 7,75%. Dwie pozostałe przedstawmy na przykładzie:

Zakład pracy zatrudnia dwóch pracowników w niepełnym wymiarze pracy. Pan Piotr otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 630 zł (trzecia z ww. sytuacji) natomiast Pan Łukasz w wysokości 740 zł (trzecia z ww. sytuacji). Pracodawca potrąca im standardowe koszty uzyskania przychodu (w wysokości 111,25), a obliczoną zaliczkę pomniejsza o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (w wysokości 48,90 zł miesięcznie). W takiej sytuacji obliczenia na liście płac będą następujące:

Kwota wynagrodzenia brutto (i podstawa wymiaru składek ZUS):
- Pan Piotr: 630 zł
- Pan Łukasz: 740 zł

Obliczone składki ZUS finansowane przez pracownika (emerytalna 9,76%, rentowa 1,5%, chorobowa 2,45%):
- Pan Piotr: 86,38zł
- Pan Łukasz: 101,45 zł

Podstawa wymiaru składki ubezpieczenia zdrowotnego:
- Pan Piotr: 630 zł – 86,38 zł = 543,62 zł
- Pan Łukasz: 740 zł – 101,45 zł = 638,55 zł

Obliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne (9% podstawy):
- Pan Piotr: 543,62 zł x 9% = 48,93 zł
- Pan Łukasz: 638,55 zł x 9% = 57,47 zł

Składka ubezpieczenia zdrowotnego podlegająca odliczeniu od podatku (7,75% podstawy):
- Pan Piotr: 543,62 zł x 7,75% = 42,13 zł
- Pan Łukasz: 638,55 zł x 7,75% = 49,49 zł

Koszty uzyskania przychodów:
- Pan Piotr: 111,25 zł
- Pan Łukasz: 111,25 zł

Podstawa obliczenia zaliczki na podatek (wynagrodzenie – KUP – ZUS) w zaokrągleniu do pełnych złotych:
- Pan Piotr: 630 zł – 111,25 zł – 86,38 zł = 432 zł
- Pan Łukasz: 740 zł – 111,25 zł – 101,45 zł = 527 zł

Obliczona zaliczka na podatek:
- Pan Piotr: 432 zł x 19% - 48,90 zł = 33,18 zł
- Pan Łukasz: 527 zł x 19% - 48,90 zł = 51,23 zł

Składka ubezpieczenia zdrowotnego obniżona do wysokości zaliczki na podatek (9%):
- Pan Piotr: 33,18 zł
- Pan Łukasz: 51,23 zł

Składka ubezpieczenia zdrowotnego podlegająca odliczeniu od podatku (7,75%):
- Pan Piotr: 33,18 zł
- Pan Łukasz: 49,49 zł

Należna zaliczka na podatek dochodowy:
- Pan Piotr: 0 zł
- Pan Łukasz: 2 zł