Samochód żony w firmie męża a amortyzacja

Przeczytaj także: Budynek na cudzym gruncie jako inwestycja w obcym środku trwałym?

Rozpatrzmy następującą sytuację: W 2009 r. małżonkowie kupili samochód osobowy. Na fakturze sprzedaży znalazły się jednak jedynie dane żony, tylko na nią auto zostało także zarejestrowane. Pieniądze na zakup pochodziły z majątku wspólnego. Obecnie mąż chciałby wykorzystywać ten samochód w działalności gospodarczej prowadzonej na własne nazwisko, przez co nosi się z zamiarem uznania go za środek trwały firmy. Czy może tego dokonać, a jeśli tak to jak powinien ustalić wartość początkową tego samochodu i w jakiej części powinien odnosić w ciężar kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne?

Amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
2. maszyny, urządzenia i środki transportu,
3. inne przedmioty

- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi. Tak stanowi art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof).

Jeżeli składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. O tym z kolei mówi art. 22g ust. 1 updof. Należy jednak pamiętać, iż przepis ten nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

W naszym przykładzie samochód został zakupiony i jest zarejestrowany na żonę przedsiębiorcy. Pieniądze na zakup pochodziły jednak z majątku wspólnego, a między małżonkami nie ma rozdzielności majątkowej. W związku z tym stanowi on wspólną własność małżonków. Jak bowiem mówi art. 31 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

W związku z przytoczonymi przepisami, przy założeniu, że żona tego samochodu nie będzie wykorzystywać w prowadzonej działalności gospodarczej, mąż – przedsiębiorca – będzie mógł go wprowadzić do ewidencji środków trwałych swojej firmy i to w pełnej wartości początkowej. A ile ona wyniesie?

Wartością początkową środka trwałego w razie jego nabycia w drodze kupna jest cena nabycia. Tą z kolei jest kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania (w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji itp. – art. 22g ust. 3 updof). Gdy nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia środków trwałych nabytych przed dniem założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu, o których mowa w art. 22n, wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia (art. 22g ust. 8 updof).

Jeżeli zatem podatnik posiada dowód zakupu środka trwałego (faktura, umowa kupna sprzedaży itp.), na jego podstawie ustala wartość początkową. Z taką sytuacją mamy zapewne do czynienia w przykładzie. Będzie to zatem co do zasady cena zakupu.

Odpisy amortyzacyjne będą dokonywane na zasadach ogólnych, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Będą one także w całości kosztami uzyskania przychodu, jednakże z uwzględnieniem art. 23 ust. 1 pkt 4 updof (zgodnie z którym do kosztów nie można zaliczyć odpisów amortyzacyjnych od samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania).