Rolnik (ryczałtowy): działalność gospodarcza a VAT

Przeczytaj także: Rolnik ryczałtowy: rezygnacja ze zwolnienia w VAT

Rozpatrzmy następującą sytuację: W 2006 r. rolnik ryczałtowy, z uwagi na planowane wydatki inwestycyjne, postanowił rozliczać się z podatku VAT (stał się podatnikiem czynnym). Ponadto od lipca 2010 r. zamierza otworzyć dodatkową działalność gospodarczą (w zakresie handlu maszynami rolniczymi oraz ich remontu). Czy działalność ta na początku będzie mogła korzystać ze zwolnienia podmiotowego?

Art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje, że zwalnia się od tego podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego ora świadczenie usług rolniczych przez takiego rolnika.

Rolnik ryczałtowy może jednak zrezygnować ze zwolnienia w podatku VAT. Traktuje o tym art. 43 ust. 3-5 ustawy. Rezygnacja ta jest możliwa pod warunkiem:

1. dokonania w poprzednim roku podatkowym dostawy produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych o wartości przekraczającej 20.000 zł oraz
2. dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w podatku VAT, oraz
3. prowadzenia stosownych ewidencji na potrzeby tego podatku

Ponadto przez okres trzech miesięcy poprzedzających rezygnację ze zwolnienia rolnik jest także obowiązany prowadzić ewidencję sprzedaży towarów i usług rolniczych.

Rezygnacja z tego zwolnienia pociąga za sobą pewne skutki w przyszłości, w tym m.in. w zakresie prowadzenia dodatkowej działalności gospodarczej. Należy bowiem pamiętać, iż podatkiem VAT opodatkowany jest sam podatnik, a nie poszczególne prowadzone przez niego działalności (pewien wyjątek stanowi tutaj jedynie działalność rolnicza). Nie oznacza to jednak, iż rolnik nie ma tutaj możliwości manewru. W praktyce może wystąpić bowiem kilka sytuacji.

Pierwsza to taka, w której to rolnik ryczałtowy (tj. korzystający ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy) podejmuje dodatkową działalność gospodarczą i korzysta w tym zakresie ze zwolnienia od podatku. Art. 113 ustawy o VAT mówi bowiem, że podatnik, który nie przekroczy pewnego pułapu obrotów (w roku 2010 jest to limit 100 000 zł), z pewnymi wyjątkami może korzystać ze zwolnienia podmiotowego w tym podatku (przy czym w przypadku rozpoczęcia działalności w trakcie roku limit ten liczy się proporcjonalnie). Ust. 3 tego artykułu wskazuje dodatkowo, iż do powyższego limitu nie wlicza się dokonywanej przez rolnika ryczałtowego sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez niego działalności rolniczej.

Druga z możliwych sytuacji, którą przewidział ustawodawca, to korzystanie w dalszym ciągu ze zwolnienia przysługującego rolnikom ryczałtowym w zakresie sprzedaży produktów rolnych i stanie się czynnym podatnikiem VAT w zakresie prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Kolejne sytuacje dotyczą rolników, którzy stali się czynnymi podatnikami VAT z tego tytułu.

I tak rolnik VAT-owiec, który nie zamierza wracać do zwolnienia przewidzianego dla rolników ryczałtowych, staje się jednocześnie podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia dodatkowej działalności gospodarczej. Nie ma możliwości bycia czynnym podatnikiem tego podatku z tytułu prowadzonego gospodarstwa rolnego i jednoczesnego korzystania ze zwolnienia podmiotowego wynikającego z art. 113 w zakresie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Rolnik taki może także powrócić do statusu rolnika ryczałtowego (co przewiduje art. 43 ust. 5 ustawy) i być czynnym podatnikiem VAT w zakresie pozarolniczej działalności gospodarczej. Należy jednak w tym miejscu pamiętać, iż powrót przez rolnika rozliczającego się z podatku VAT do statusu rolnika ryczałtowego możliwy jest dopiero po upływie 3 lat od daty rezygnacji z tego zwolnienia. Należy o tym pisemnie zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), od którego rolnik chce ponownie skorzystać ze zwolnienia.

Kolejna sytuacja to taka, w której rolnik VAT-owiec powraca do zwolnienia przewidzianego dla rolników ryczałtowych i jednocześnie korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 113 z tytułu prowadzenia dodatkowej działalności gospodarczej.

Do rolnika z naszego przykładu będą miały zastosowanie trzy ostatnie sytuacje (na chwilę obecną jest on bowiem czynnym podatnikiem VAT z tytułu prowadzonego gospodarstwa rolnego).