Ulga prorodzinna/na dzieci: jak liczyć odliczenie?

Przeczytaj także: Rozliczenie roczne gdy etat, podatek liniowy i małoletnie dziecko

Art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) mówi, iż w ramach ulgi odliczeniu podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę nad dzieckiem. Odliczenie to nie przysługuje jednak, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1. na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
2. wstąpiło w związek małżeński.

Dodatkowo w art. 27f ust. 3 updof ustawodawca wskazał, iż w przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka przez kilku podatników, każdemu z nich przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej w sposób o którym mowa wyżej za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.

Jak powyższe przepisy rozumieć?

Otóż ustawa wskazuje, iż ulga ta przysługuje za każdy miesiąc wychowywania dziecka. Pamiętajmy przy tym, iż odliczenie to tyczy się nie tylko dzieci małoletnich, ale także dzieci niepełnosprawnych bez względu na ich wiek, które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną oraz na pozostałych dzieci pełnoletnich do ukończenia 25 roku życia, po spełnieniu pewnych dodatkowych warunków.

W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie wysokości ulgi przysługującej za jeden miesiąc. Ustawa wskazuje, iż jest to 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej. Skala ta jest z kolei określona w art. 27 ust. 1 updof. Kwota zmniejszająca podatek określona w tym przepisie, w roku 2009 wynosiła 556,02 zł. Tym samym miesięczny limit odliczenia wynosi 1/6 x 556,02 = 92,67 zł.

Jak można łatwo policzyć, górny limit tej ulgi w skali roku wynosi: 12 x 92,67 zł = 1 112,04 zł – i w takiej wysokości przysługuje podatnikom, którzy przez cały rok 2009 sprawowali pieczę nad dzieckiem.

Limit ten trzeba podzielić natomiast w sytuacji, gdy dziecko urodziło się w trakcie roku, czy też ukończyło 25 lat bądź zaprzestało nauki. Przykładowo, jeżeli dziecko urodziło się 25 maja 2009 r., ulga będzie przysługiwać jedynie za 8 miesięcy, od maja do grudnia. Co za tym idzie, podatnik będzie mógł odliczyć od podatku 8 x 92,67 zł = 741,36 zł.

Kolejne ograniczenie dotyczy dzieci, które w trakcie roku na podstawie orzeczenia sądu zostały umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych oraz które wstąpiły w związek małżeński. Tutaj to odliczenie przysługuje co do zasady od początku roku do miesiąca poprzedzającego powyższe zdarzenie.

Jeżeli zatem dziecko podatnika, w stosunku do którego może on skorzystać z ulgi, w sierpniu 2009 r. zawarło związek małżeński, ulga na nie będzie przysługiwać za 7 pierwszych miesięcy: od stycznia do lipca. Odliczenie wyniesie zatem: 7 x 92,67 zł = 648,69 zł.

Następne ograniczenie ma zastosowanie w sytuacji, gdy nad dzieckiem w jednym miesiącu kalendarzowym była wykonywana władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka przez więcej niż jednego podatnika. Tutaj odliczenie przysługuje w kwocie stanowiącej 1/30 miesięcznej kwoty ulgi za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Sytuacja taka tyczy się np. podatników, którzy rozwiedli się i dziecko przez określony czas przebywało u każdego z nich. Ograniczenie to muszą mieć na uwadze także m.in. rodziny zastępcze, gdy dziecko trafiło do nich w trakcie miesiąca, czy też opiekuni prawni.

Przykładowo w sytuacji, gdy podatnik wspólnie z byłą żoną zajmuje się wychowywaniem małoletniego dziecka i sprawował nad nim pieczę w okresie 01 stycznia – 10 czerwca 2009 r., ulga będzie mu przysługiwać za 5 pełnych miesięcy i 10 dni czerwca. Wyniesie ona zatem:
5 x 92,67 zł +1/30 x 92,76 zł x10 = 463,35 zł +30,89 zł = 494,24 zł.

Dosyć istotna informacja w zakresie korzystania z ulgi została zawarta w art. 27f ust 4 updof. Przepis ten mówi, iż odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.

Tym samym podatnikom wymienionym wyżej ustawodawca dał pełną dowolność rozdzielenia ulgi między siebie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby tylko jeden z małżonków odliczył ulgę w całości, mogą oni także podzielić się nią po połowie bądź w innej dowolnej proporcji. Należy tutaj jedynie pamiętać, iż odliczenie z tytułu jednego dziecka, bez względu na zastosowaną proporcję podziału, nie może przekroczyć kwoty 1 112,04 zł, a w przypadku wystąpienia wyjątków opisanych wyżej – odpowiednio do obliczonego limitu.