Zwolnienie podmiotowe: utrata a odliczenie VAT

Przeczytaj także: Odliczenie VAT przy utracie zwolnienia podmiotowego

W myśl art. 113 ust. 5 i 7 uptu podmiot tracący zwolnienie podmiotowe od VAT (lub rezygnujący z niego) może – po spełnieniu określonych w tych przepisach warunkach – odliczyć podatek naliczony, dotyczący towarów będących w jego posiadaniu, które nabył będąc jeszcze podatnikiem zwolnionym. W takiej sytuacji może pomniejszyć swój VAT należny o:

• Kwotę VAT naliczonego, która wynika z posiadanych dokumentów celnych.
• Zapłaconą kwotę podatku od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
• Podatek naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty lub rezygnacji ze zwolnienia (art. 113 ust. 5 uptu).

Jednak, aby mógł on skorzystać z tej możliwości, musi sporządzić spis z natury towarów posiadanych na dzień utraty lub rezygnacji ze zwolnienia i złożyć go w terminie 14 dni od utraty lub rezygnacji ze zwolnienia w swoim urzędzie skarbowym. Na odliczenie podatku naliczonego w tym trybie zgodzić się musi naczelnik urzędu skarbowego. Zgoda ta ma w zasadzie walor potwierdzenia spełnienia powyższych warunków i jeśli tak jest w istocie, to fiskus nie może jej nie dać (zobacz wyrok NSA z 29 marca 2000 r. sygn. akt I SA/Lu 1742/98). W tym przypadku podatnik ma prawo odliczenia VAT naliczonego jedynie w rozliczeniu za ten okres, w którym dokonał spisu z natury.
Prawidłowo sporządzony spis z natury, powinien określać ilość posiadanych w dniu utraty zwolnienia zapasów towarów. Do każdego z tych towarów podatnik powinien przyporządkować kwotę VAT należnego, przypadającą na jednostkę towaru (na podstawie dokumentów zakupu uprawniających do odliczenia) z podziałem na poszczególne stawki podatkowe. Łączną kwotą podlegającą odliczeniu, jest iloczyn ilości towarów objętych spisem i kwoty podatku naliczonego przypadającego na jednostkę towarów – z podziałem na poszczególne stawki podatkowe.

Przykład:
Firma posiadała w dniu utraty zwolnienia 50 niesprzedanych kompletów pościeli, zakupionych po 122 zł (100 zł netto + VAT), które ująła w spisie z natury. Kwota podatku naliczonego do odliczenia wyniesie, więc w tym przypadku 1.100 zł (50 x 22 zł).

W opisywanym przypadku uptu zezwala na objęcie spisem z natury wyłącznie zapasów towarów zakupionych do dalszej odsprzedaży (art. 113 ust. 5 pkt 1 uptu). Oznacza to zdaniem autora (choć można spotkać się także z odmiennym stanowiskiem), iż spisowi temu nie podlegają środki trwałe, od których VAT-u na podstawie omawianych przepisów odzyskać się nie da. Omawiane odliczenie nie przysługuje jednak w sytuacji, gdy podatnik utracił zwolnienie podmiotowe z powodu podjęcia działalności, która wyklucza korzystanie z tego zwolnienia (np. jeśli rozpoczął on wykonywanie usług doradczych lub jubilerskich), co wydaje się być sprzeczne z zasadą neutralności VAT.

Reasumując podatnik ma prawo do odliczenia VAT naliczonego od zakupów dokonanych przed dniem utraty lub rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego. W tym celu musi jednak dopełnić wszelkich formalności przewidzianych w art. 113 ust. 5 i 7 uptu.


Poradnik „VAT w praktyce” to serwis informacyjny, w którym zawsze znajdziesz aktualne informacje, porady.