Zwrot kosztów sądowych a przychody podatkowe

Przeczytaj także: Darowizna i umorzenie udziałów: koszty w podatku dochodowym

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Podatniczka wskazała, że w postępowaniu cywilnym przed Sądem Okręgowym reprezentował ją pełnomocnik z urzędu adwokata. Sąd zasądził na rzecz podatniczki od Gminy 46 482 zł (w tym VAT) tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Na tę kwotę pani adwokat wystawiła fakturę, a Gmina przelała należność bezpośrednio na jej rachunek bankowy. Zadano w związku z tym pytanie, czy zasądzona kwot stanowi przychód podatniczki, który należy opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) W myśl zasady powszechnego opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Stosownie do art. 20 ust. 1 powołanej ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyty w wyżej wymienionym przepisie zwrot „w szczególności” oznacza, że norma ta jedynie przykładowo wymienia rodzaje przychodów zakwalifikowanych do tego źródła. Powołane przepisy wskazują, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód, uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym. Tak więc podstawą uzyskiwania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Stosownie do art. 122 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) adwokat lub radca prawny ustanowiony zgodnie z przepisami niniejszego działu ma prawo - z wyłączeniem strony - ściągnąć sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika. Przeciwnik nie może czynić żadnych potrąceń, z wyjątkiem kosztów nawzajem mu przyznanych od strony zwolnionej od kosztów sądowych.

Wobec powyższego, kwota zasądzona na rzecz wnioskodawczyni tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu nie stanowi przysporzenia majątkowego po stronie wnioskodawczyni, która została zwolniona z kosztów sądowych. Fakt, że zasądzenie zwrotu kosztów następuje na rzecz wnioskodawczyni nie powoduje, że kwota ta jej się należy. Wnioskodawczyni została zwolniona z kosztów sądowych i ich nie poniosła. Zwrot kosztów nastąpił zatem bezpośrednio do rąk adwokata ustanowionego z urzędu. Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zasądzona na rzecz wnioskodawczyni kwota 46.482,00 zł, w której zawarty jest podatek VAT, stanowiąca wynagrodzenie należne pełnomocnikowi z urzędu, które nie zostało zapłacone przez wnioskodawczynię jako osobę korzystającą z wyznaczonego pełnomocnika z urzędu, nie stanowi dla niej przychodu w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów