Biegli sądowi toczą spór o podatek VAT

Przeczytaj także: Biegły sądowy a zwolnienie podmiotowe w VAT

Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości, obowiązek w VAT w zakresie działalności biegłych nie powinien w ogóle powstawać. Biegli świadcząc swoje usługi na zlecenie sądu, nie działają na podstawie umowy cywilnoprawnej, nie mają bowiem możliwości odmówienia wykonania czynności, argumentował w rozmowie z „Gazetą Prawną” Sędzia Tomasz Jaskłowski z Ministerstwa Sprawiedliwości. Rozmówca podkreślił również, że resort przygotował projekty rozporządzeń dotyczące tej kwestii, ale prace nad nimi zostały zawieszone do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia Trybunału.

Z podobnego założenia wychodzi Jerzy Bielawny, doradca podatkowy z Instytutu Studiów Podatkowych, który w rozmowie z dziennikiem zwraca uwagę, że problem nie dotyczy jedynie podatku VAT, ale również podatku dochodowego. Z niedawnego wyroku NSA wynika, że czynności biegłego nie mogą być uznane za działalność gospodarczą. Zupełnie odmienne wnioski wypływają z orzeczenia Trybunału. Wobec powyższych rozbieżności konieczne jest, zdaniem eksperta, aby przy okazji nowelizacji ustawy o VAT wprowadzić regulacje odnośnie tej kwestii.

Niejasności wokół sprawy opodatkowania VAT czynności biegłych sądowych spowodował art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym czynności biegłych nie uznaje się wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą. Warunkiem tego wyłączenia jest jednak istnienie umowy pomiędzy zleceniodawcą a wykonawcą czynności, która określa warunki świadczenia usług, przysługujące wynagrodzenie oraz odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Zdaniem TK przesłanka ta jednak nie występuje, opinia biegłego jest bowiem niezależna, a co za tym idzie, sąd nie ponosi za nią żadnej odpowiedzialności.

Trybunał Konstytucyjny przyznał jednak, że istotnie występuje tutaj luka prawna zasygnalizowana przez Sąd Najwyższy (uchwała z dnia 21 grudnia 2006 r., sygn. akt III CZP 127/06) w regulacjach dotyczących zasad i procedury zaliczania VAT do kosztów sądowych. Przypomnijmy, że SN w tej uchwale wskazał, iż podstawą obciążenia sądu lub strony podatkiem od towarów i usług może być jedynie regulacja prawna zaliczająca wyraźnie ten podatek to kosztów sądowych, podobnie jak to się stało z podatkiem od towarów i usług należnym od wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego ponoszonego przez Skarb Państwa za czynności nieopłaconej pomocy prawnej, udzielanej z urzędu (obowiązek taki został wprowadzony rozporządzeniem z dnia 27.10.2005 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu). W zakresie biegłych regulacji takiej obecnie nie ma. Doceniając wagę tego problemu „Trybunał Konstytucyjny postanowił w trybie art. 4 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zasygnalizować Sejmowi RP, Ministrowi Sprawiedliwości i Ministrowi Finansów potrzebę podjęcia inicjatywy prawodawczej w związku z luką prawną w regulacjach dotyczących zasad i procedury zaliczania podatku od towarów i usług do kosztów sądowych z tytułu należności poddanych opodatkowaniu tym podatkiem biegłych sądowych i innych osób wykonujących czynności im zlecone w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym” – czytamy w uzasadnieniu do wyroku.