Umowa o pracę dla osoby współpracującej a podatek

Przeczytaj także: Jaki ZUS osoby współpracującej?

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. nr 11 poz. 74 z późn. zm.), jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Osobami współpracującymi z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność są natomiast (art. 8 ust. 11 ustawy): małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodzice, macocha i ojczym oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

W art. 16 ust. 5a tej ustawy dodatkowo ustawodawca wskazał, że składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe osób współpracujących finansuje w całości z własnych środków osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

Podobnie jest ze składką na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie bowiem z art. 85 ust. 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. nr 210 poz. 2135 z późn. zm.) za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność składkę oblicza, odprowadza i finansuje ze środków własnych osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

Jak zatem wynika z powyższego, osoba współpracująca nie finansuje ani składek na ubezpieczenie społeczne ani składki na ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązek ten ciąży bowiem na osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą.

Tym samym osobie współpracującej nie przysługuje prawo do pomniejszenia swojego dochodu do opodatkowania o składki ZUS ani też podatku o składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Prawo to jednak przysługuje osobie prowadzącej działalność gospodarczą, gdyż to ona je w całości finansuje. Przy odliczaniu składek na ubezpieczenie społeczne ma ona wybór: może je zaliczyć bezpośrednio w koszty działalności gospodarczej, albo odliczyć od dochodu. Z kolei składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaconą za osobę współpracującą odlicza od obliczonego swojego podatku dochodowego (pamiętając oczywiście o tym, że odliczyć może jedynie 7,75% podstawy jej wymiaru).

Osobie współpracującej zatrudnionej na podstawie umowy o pracę przysługują natomiast pracownicze koszty uzyskania przychodu. Przypomnijmy, że w 2008 r. koszty te wynoszą 111,25 zł lub 139,06 zł za miesiąc. Przy obliczaniu zaliczki na podatek osobie współpracującej przysługuje także prawo do jej pomniejszenia o 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek.

Przykład

Pan Piotr zatrudnił w prowadzonej działalności gospodarczej na umowę o pracę własną żonę, która nigdzie indziej nie pracuje. Została ona zgłoszona do ZUS jako osoba współpracująca. Żona złożyła mu stosowne oświadczenie upoważniające go do pomniejszania zaliczki na podatek o kwotę zmniejszającą (48,90 zł). Ponadto przysługują jej koszty uzyskania przychodu w wysokości 111,25 zł/m-c. Pan Piotr wypłaca jej wynagrodzenie w wysokości 2 500 zł. Zaliczka na podatek zatem wyniesie:

Podstawa obliczenia podatku:
2 500 zł – 111,25 zł = 2 388,75 zł, po zaokrągleniu 2 389 zł

Zaliczka na podatek dochodowy:
2 389 zł x 19% - 48,90 zł = 405,01 zł, po zaokrągleniu 405 zł

Do wypłaty:
2 500 zł – 405 zł = 2 095 zł