Księgi handlowe: księgujemy roboty w toku

Przeczytaj także: Aktualizacja oprogramowania a księgi handlowe

Odpowiedź: Kontrakty długoterminowe, których czas realizacji przekracza 6 miesięcy, niezakończone na dzień bilansowy, należy odnieść na wynik finansowy, biorąc pod uwagę ocenę stopnia zaawansowania.

Wyjaśnienie: Oceny stopnia zaawansowania usługi można dokonać:

• na podstawie stopnia udziału kosztów poniesionych od dnia zawarcia umowy do dnia ustalenia przychodu w całkowitych kosztach wykonania usługi,
• biorąc pod uwagę liczbę przepracowanych godzin bezpośrednich wykonania usługi,
• na podstawie obmiaru wykonanych prac,
• inną metodą.

Po dokonaniu wyboru metody trzeba oszacować stopień zaawansowania usługi i ująć w wyniku finansowym zarówno przychody, jak i koszty, które będą odpowiadały memoriałowemu stopniowi zaangażowania w prace. Dla każdej inwestycji należy tych oszacowań dokonywać odrębnie.

Księgowania mogą przebiegać następująco:

1. Przychody oszacowane na podstawie przyjętej metody:
   • Wn „Rozrachunki z odbiorcami”,
   • Ma „Przychody ze sprzedaży usług budowlano-montażowych”.
2. Rzeczywiste koszty wytworzenia usługi budowlanej gromadzone są bieżąco na koncie „Koszty produkcji budowlano-montażowej”.
   Po zakończeniu okresu sprawozdawczego koszty zgromadzone na tym koncie przenosi się na konto „Rozliczenie kosztów działalności” zapisem:
   • Wn „Rozliczenie kosztów działalności”,
   • Ma „Koszty produkcji budowlano-montażowej”.
   
   Takie przeniesienie jest konieczne, aby móc ustalić zmianę stanu produktów wykazywaną w rachunku zysków i strat.
3. Na koniec każdego roku obrotowego należy oszacować koszty wykonania niezakończonej usługi budowlanej.
   Aby zachować zasadę współmierności przychodów i kosztów, należy kosztami obciążyć wynik finansowy:
   • Wn „Koszt sprzedanej produkcji budowlano-montażowej”,
   • Ma „Rozliczenie kosztów działalności”.
4. Na dzień bilansowy na koncie „Rozliczenie kosztów działalności” może powstać różnica między ujętymi na tym koncie kosztami rzeczywistymi (strona Wn konta), a kosztami szacowanymi (strona Ma konta).
   Różnicę zalicza się do rozliczeń międzyokresowych i ujmuje na koncie „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” zapisem:
   
   a) saldo kredytowe - oznacza nadwyżkę kosztów szacowanych, odpowiadających stopniowi zaawansowania usług budowlanych nad kosztami rzeczywiście poniesionymi:
   • Wn „Rozliczenie kosztów działalności”,
   • Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów – bierne";
   
   b) saldo debetowe - oznacza nadwyżkę kosztów rzeczywiście poniesionych nad kosztami odpowiadającymi stopniowi zaawansowania robót budowlanych (szacowanymi):
   • Wn „Rozliczenia międzyokresowe kosztów – czynne”,
   • Ma „Rozliczenie kosztów działalności”.

Dodać należy, iż metoda ustalania stopnia zaawansowania robót przyjęta przez jednostkę wymaga uwzględnienia w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości.

---

Przychodami podatkowymi będą jedynie przychody należne, a także otrzymane, wynikające z faktycznie wykonanych prac, niezależnie od przyjętej w sprawozdawczości bilansowej metody oceny stopnia zaawansowania (art. 12 ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej: updop).

---

Koszty przewyższające rzeczywiste koszty wykonania usługi budowlanej nie będą uwzględniane w rachunku podatkowym - wskazane jest ujęcie ich w ewidencji szczegółowej prowadzonej do konta „Koszt sprzedanej produkcji budowlano-montażowej” jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Za koszty uzyskania przychodów uznawane są bowiem koszty bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodu podatkowego (art. 15 ust. 4 updop).

Uwaga!
W przypadku, gdy udział przychodów z niezakończonych usług budowlanych objętych długotrwałymi umowami na dzień bilansowy nie jest istotny w całości przychodów operacyjnych okresu sprawozdawczego, jednostka może odstąpić od takiej wyceny i nie stosować art. 34a i 34c uor.
Pisemną decyzję w tej sprawie powinien podjąć kierownik jednostki. Poziom istotności jednostka powinna określić i zapisać w swojej dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości.

Podstawa prawna

• Art. 12 ust. 3 i art. 15 ust. 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).
• Art. 34a-34d ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).

„Wskazówki Księgowe” - praktyczne rozwiązania problemów związanych z podatkami, rachunkowością, ubezpieczeniami społecznymi i prawem pracy.