Zakup gospodarstwa rolnego przez rolnika w podatku PCC

Przeczytaj także: Zakup gospodarstwa rolnego: PCC gdy wykorzystany limit pomocy de minimis

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Małżonkowie nabyli ziemię rolną o powierzchni ok 18,1361 ha, na co została sporządzona mowa w formie aktu notarialnego. Cena sprzedaży wyniosła 8 270 000 zł. Mąż wnioskodawczyni prowadzi gospodarstwo rolne w innej gminie. Małżonkowie uzyskali zgodę KOWR-u na zakup tej ziemi rolnej i utworzenie gospodarstwa rolnego w miejscowości B.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy zakup ziemi będzie zwolniony z podatku od czynności cywilnoprawnych na mocy art. 9 pkt 2 ustawy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 815 ze zm.):
Podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2 powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Jak stanowi art. 4 pkt 1 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży przy umowie sprzedaży – na kupującym.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy:
Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. mat. prasowe

Nabycie ziemi rolnej bez podatku PCC?

Rolnik, który posiada już gospodarstwo rolne, może nie płacić podatku od zakupu kolejnych gruntów rolnych.

Stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) cyt. ustawy:
Stawka podatku wynosi od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%,

Na podstawie art. 10 ust. 1 ww. ustawy:
Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Zgodnie z art. 10 ust. 2 cyt. ustawy:
Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

Jak wynika z przywołanych przepisów, zawarcie umowy sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym. W przypadku, gdy umowa sprzedaży jest dokonywana w formie aktu notarialnego obowiązkiem notariusza (jako płatnika) jest pobór tego podatku.

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 9 pkt 2 powołanej ustawy:
Zwalnia się od podatku sprzedaż własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku dokonania czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia; zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz. UE L 352
z 24.12.2013, str. 9).

Art. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 333) stanowi, że:
Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Z treści art. 2 ust. 1 ww. ustawy wynika, że:
Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni wraz z mężem nabyli ziemię rolną o łącznej powierzchni 18.1361 ha, położoną na pięciu działkach. Został zawarty akt notarialny umowy sprzedaży na łączną kwotę 8 270 000 zł. Mąż Wnioskodawczyni prowadzi gospodarstwo rolne w innej gminie. Wnioskodawczyni wraz z mężem uzyskali zgodę KOWR-u na zakup owej ziemi rolnej i utworzenie gospodarstwa rolnego w gminie, w której znajduje się zakupiony grunt. Mąż Wnioskodawczyni posiada kwalifikacje rolnicze, zobowiązał się do prowadzenia działalności rolniczej na nabytej nieruchomości.

Zwolnienie zawarte w powołanym powyżej art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter warunkowy. Oznacza to, że umowa sprzedaży będzie zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych tylko wtedy, gdy w rozumieniu ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 333), w chwili dokonania czynności nabywca posiada już grunty rolne (użytki rolne), nabywany grunt będzie stanowił gospodarstwo rolne, a w wyniku dokonania czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, którego powierzchnia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia.
Ostatnią przesłanką determinującą skorzystanie z omawianego zwolnienia od podatku jest spełnienie warunków do przyznania pomocy de minimis, a więc zawarcie się kwoty zwolnienia (ulgi podatkowej) w przysługującym podatnikowi limicie pomocy de minimis
w rolnictwie.

W przypadku niedotrzymania któregokolwiek ze wskazanych w art. 9 pkt 2 ww. ustawy warunków zwolnienie od podatku nie może zostać zastosowane.

Z wniosku wynika, że Pani i Pani mąż nabyli wspólnie grunty rolne. Mąż Pani prowadzi gospodarstwo rolne w innej gminie niż położone są grunty będące przedmiotem sprzedaży. Jeżeli zatem grunty będące przedmiotem sprzedaży stanowią także gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym, to nie ma znaczenia, że posiadane i zakupione grunty znajdują się w innych miejscowościach. Ważne jest, że łącznie będą one stanowić gospodarstwo rolne. Istotnym dla zwolnienia jest także to, by to nowo utworzone (powiększone) gospodarstwo prowadzone było wspólnie przez Panią i Pani męża przez 5 lat od dnia nabycia.
Opisana sprzedaż może zatem korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, bez względu na fakt, czy Pani jako współkupująca posiada gospodarstwo rolne czy też nie.

Koniecznym jest także by przysługujące zwolnienie mieściło się w granicach limitu pomocy de minimis.

W analizowanym powyżej przepisie, określającym warunki zwolnienia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ustawodawca wyraźnie bowiem wskazał, że zwolnienie stanowi pomoc de minimis. Zatem warunkiem skorzystania z tego zwolnienia jest również aby omawiane zwolnienie (jego kwota) zostało przyznane w ramach przysługującego kupującemu limitu pomocy de minimis w rolnictwie i mieściło się w krajowej kwocie limitu tej pomocy.

Preferencje w postaci zwolnienia w art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowią pomoc publiczną w rolnictwie. Kwotą pomocy przyznanej jest więc kwota ulgi podatkowej. Przy jej udzielaniu powinno się stosować przepisy rozporządzenia Komisji Unii Europejskiej nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz. UE L 352 z 24.12.2013,str. 9).

Stosownie do art. 3 ust. 2 rozporządzenia Komisji nr 1408/2013:
Całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 20 000 EUR w okresie trzech lat podatkowych.

W myśl art. 3 ust. 3 powołanego powyżej rozporządzenia:
Łączna kwota pomocy de minimis przyznanej w okresie trzech lat podatkowych przez państwo członkowskie przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie może przekroczyć górnego limitu krajowego określonego w załączniku I, tj. 295 932 125 EUR.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 cyt. rozporządzenia
Pomoc de minimis uznaje się za przyznaną w dniu, w którym przedsiębiorstwo uzyskuje prawo otrzymania takiej pomocy zgodnie z obowiązującym krajowym systemem prawnym, niezależnie od terminu wypłacenia pomocy de minimis temu przedsiębiorstwu.

Zgodnie z treścią pkt 8 preambuły do rozporządzenia Komisji nr 1408/2013 – okres trzech lat brany pod uwagę do celów rozporządzenia należy oceniać w sposób ciągły, zatem dla każdego przypadku nowej pomocy de minimis należy uwzględnić całkowitą kwotę pomocy de minimis przyznaną w ciągu danego roku podatkowego oraz dwóch poprzedzających lat podatkowych.

Art. 3 ust. 7 rozporządzenia Komisji nr 1408/2013 stanowi, że:
Jeżeli z powodu udzielenia nowej pomocy de minimis zostałyby przekroczone pułapy de minimis, górny limit krajowy lub górny limit sektorowy, o których mowa w ust. 2, 3 i 3a, nowa pomoc nie może być objęta przepisami niniejszego rozporządzenia.

Aktualne wykorzystanie limitu pomocy de minimis w rolnictwie na dzień 29 listopada 2021 r. wynosi 295 932 125,00 euro, co stanowi 100,00% limitu krajowego.

A zatem kwotą pomocy przyznawanej w przedmiotowej sprawie jest całkowita kwota zwolnienia obejmująca należny podatek od umowy sprzedaży gruntów rolnych obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jeśli kwota ta po zsumowaniu z pomocą udzieloną beneficjentowi w danym roku oraz w dwóch poprzednich latach przekracza dopuszczalną kwotę pomocy de minimis, która zgodnie z art. 3 ust. 2 rozporządzenia Komisji nr 1408/2013 wynosi 20.000,00 EURO w okresie trzech lat podatkowych, pomocy się nie przyznaje.

Pomocy tej nie przyznaje się także wówczas, gdy zostanie wyczerpany limit krajowy. To oznacza, że w sytuacji gdyby krajowy limit pomocy de minimis został wyczerpany opisane zwolnienie nie mogłoby być zastosowane.

Skoro bowiem zwolnienie określone w art. 9 pkt 2 ustawy stanowi pomoc de minimis, co wynika jasno z tego przepisu, to do skorzystania ze zwolnienia, koniecznym jest zmieszczenie się przez beneficjenta w limitach określonych rozporządzeniem Komisji nr 1408/2013. Zapis ten stanowi warunek, którego spełnienie jest niezbędne dla skorzystania z ww. zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym należy wskazać, że jeżeli kupujący nie wykorzystał w pełni pomocy de minimis w latach poprzednich, to w sytuacji, gdy kwota podatku, która winna być naliczona od opisanej transakcji nie przekracza kwoty limitu pomocy określonej dla jednego beneficjenta jak również limitu krajowego pomocy de minimis – umowa sprzedaży będzie korzystała ze zwolnienia, o którym mowa w art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. (…)”

Pełną treść WIS można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów