Spółka cywilna: przeniesienie udziałów spółki z o.o. bez podatku

Przeczytaj także: Przeniesienie majątku spółki cywilnej do wspólników i ich małżonków

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni wraz z Panem K. są wspólnikami w spółce cywilnej. Każde z nich posiada 50% udziału w zyskach i stratach spółki. Jako wspólnicy tej spółki, na prawa wspólności łącznej, posiadają 500 udziałów w spółce z o.o., każdy udział po 100 zł.

Wspólnicy zamierzają wyprowadzić ze spółki cywilnej do ich majątków prywatnych udziały w spółce z o.o. – umową darowizny. Każdy ze wspólników otrzyma 250 udziałów spółki z o.o. Nie nastąpi tutaj przysporzenie majątkowe po żadnej ze stron, każda z nich bowiem w zamian za nabycie udziałów tej spółki utraci ich współwłasność w ½ części, jako wspólnik spółki cywilnej. Zmianie ulegnie jedynie rodzaj prawa własności (współwłasność łączna 500 udziałów zmieni się na własność wyłączną po 250 udziałów na każdego wspólnika). Pomiędzy stronami (wspólnikami) nie ma zależności rodzinnych (pokrewieństwa).

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy taka darowizna udziałów będzie opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. fox17 - Fotolia.com

Czy można przejąć udziały w spółce bez podatku?

Przeniesienie udziałów w spółce z o.o. z majątku spółki cywilnej do majątków osobistych jej wspólników, w takich samych proporcjach, jak ich udział w zyskach i stratach w spółce cywilnej, nie jest przysporzeniem majątkowym i w efekcie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Ze względu na to, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie definiuje pojęcia „darowizna”, w tym zakresie należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Istotną więc cechą darowizny jest jej bezpłatny charakter. Oznacza to, że druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy oraz zbywalne prawa majątkowe.

Przepis art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, że obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy – obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

W myśl art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o podatku od spadków i darowizn – podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Zasadą jest, że wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw (art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

W myśl art. 8 ust. 3 ww. ustawy – wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego. (…)

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że – co do zasady – nabycie przez osoby fizyczne tytułem darowizny, jako czynność wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Podstawową cechą umowy darowizny (o której mowa w art. 888 Kodeks cywilny) jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego - świadczenie musi wzbogacić obdarowanego. Istota ekonomiczna podatku od spadków i darowizn tkwi właśnie w przyroście majątkowym podatnika, a konkretnie we wzbogaceniu podatnika na skutek przejęcia majątku pod tytułem darmym. W rozpatrywanej sprawie nie dojdzie jednak do wzbogacenia obdarowanego kosztem zubożenia majątku darczyńcy. Wnioskodawczyni współwłasność łączną do 500 udziałów w spółce z o.o. zamieni na prawo własności do 250 udziałów. Opisana we wniosku czynność przeniesienia własności udziałów z majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej do ich majątków prywatnych, nie będzie zatem stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W rozpatrywanej sprawie nie mamy do czynienia ze wzbogaceniem Wnioskodawczyni. Nie będzie zatem zachodziła okoliczność, która determinowałaby przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn a więc nabycie tytułem darowizny.

Reasumując, skoro w wyniku opisanej we wniosku czynności Wnioskodawczyni nie otrzyma przysporzenia w swoim majątku kosztem majątku innej osoby, to po stronie Wnioskodawczyni nie dojdzie do nabycia tytułem darowizny, o którym mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn. (…)

Opisana we wniosku czynność przeniesienia własności udziałów z majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej do ich majątków prywatnych, nie będzie stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Brak jest bowiem w niej elementu niezbędnego dla powstania takiego obowiązku jakim jest nieodpłatne wzbogacenie się, zwiększenie majątku kosztem majątku innej osoby. W opisanej sytuacji brak będzie zatem elementu nabycia, skutkującego przysporzeniem a zatem nie będzie zachodziła okoliczność, która determinowałaby przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Do przyjęcia, że darowizna miała miejsce, konieczne jest przysporzenie na rzecz obdarowanego, kosztem majątku darczyńcy. Wnioskodawczyni natomiast wprost wskazuje, że na jej rzecz nie nastąpi nieodpłatne przysporzenie majątkowe. Nie ma zatem podstaw by uznać, że opisane we wniosku zdarzenie (pomimo przyjęcia formy umowy darowizny) może wyłącznie podlegać pod przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów