Przedawniony kredyt z podatkiem dochodowym?

Przeczytaj także: Zwolnienie z długu bez podatku dochodowego?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W marcu wnioskodawczyni zawarła umowę kredytu, na mocy której była ona zobowiązana do spłaty zadłużenia w terminach wskazanych w umowie oraz w harmonogramie spłaty. Był to kredyt zaciągnięty poza działalnością gospodarczą

Po upływie roku czasu, z uwagi na problemy finansowe, wnioskodawczyni przestała spłacać kredyt, co doprowadziło do wypowiedzenia umowy kredytowej i postawienia całości roszczenia w stan natychmiastowej wymagalności.

Wierzyciel w 2011 r. zwrócił się do sądu o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, na mocy którego w lutym 2012 r. zostało wszczęte przeciwko zainteresowanej postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego. Następnie w grudniu 2014 r. wierzyciel dokonał zbycia tej wierzytelności na rzecz podmiotu trzeciego, nie wycofując wniosku egzekucyjnego.

Na początku 2020 r. obecny wierzyciel przesłał wnioskodawczyni PIT-11 wskazując w nim przychód z tytułu przedawnienia roszczenia. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy ciąży na niej obowiązek uwzględnienia tego przychodu w zeznaniu podatkowym za rok 2019? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Źródłem przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych są między innymi inne źródła, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Pio Si - Fotolia.com

O podatek od niespłaconego kredytu upomni się fiskus

Nie spłaciłeś kredytu i ten się przedawnił? Wprawdzie pieniędzy do banku oddawać już nie musisz, ale o swoją część upomni się fiskus. Zdaniem urzędników bowiem uzyskujesz tutaj korzyć w postaci umorzonego zadłużenia, który w całości należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł.

Na mocy art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Powyższy przepis zawiera otwarty katalog przychodów, co oznacza, że do kategorii tej mogą zostać zaliczone również inne (niż wymienione w tym przepisie) przychody, które mieszczą się ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 wyżej powołanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.(…)

Zgodnie z art. 117 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740) z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia (art. 117 § 2 wyżej powołanej ustawy).

Stosownie do art. 117 § 21 ustawy Kodeks cywilny po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

W świetle powyższego, zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia.

Nie ulega wątpliwości, że gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania są zatem analogiczne jak przy jego umorzeniu. Dłużnik kosztem wierzyciela osiąga realne przysporzenie majątkowe, a więc uzyskuje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Na mocy art. 118 Kodeksu cywilnego jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 Kodeksu cywilnego). Niemniej jednak, stosownie do art. 123 § 1 Kodeku cywilnego, ustawa przewiduje przy tym okoliczności skutkujące przerwaniem biegu przedawnienia.

Mając na uwadze powyższe przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że przedawnienie zobowiązania kredytowego Wnioskodawczyni spowodowało powstanie po Jej stronie przychodu podatkowego w myśl art. 11 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten powstał w momencie przedawnienia zobowiązania kredytowego, w wysokości zadłużenia, które było wymagalne na moment przedawnienia.

Odnosząc się natomiast do kwestii dokonania korekty zeznania, wskazać należy, że zagadnienie to regulują przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.)

Zgodnie z treścią art. 81 § 1 ww. ustawy, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację.

Natomiast § 2 ww. artykułu stanowi, że skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji.

Korekta deklaracji ma na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy poprzednim jej sporządzeniu i może dotyczyć każdej jej pozycji - o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Skorygowanie deklaracji polega więc na ponownym - poprawnym już - wypełnieniu jej formularza z zaznaczeniem, iż w tym przypadku mamy do czynienia z korektą uprzednio złożonej deklaracji. Podatnik może skutecznie skorygować wysokość zobowiązania podatkowego o ile zobowiązanie to nie uległo przedawnieniu. Okres przedawnienia wynosi pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku, podatnik ma zatem prawo skorygować deklaracje za okres pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 § 1 ustawy). Okoliczności skutkujące przerwaniem lub zawieszeniem biegu przedawnienia wymienione zostały w art. 70 i art. 70a ww. ustawy.

Zatem na Wnioskodawczyni, w sytuacji gdy zobowiązanie podatkowe nie uległo przedawnieniu, ciąży obowiązek złożenia korekty zeznania podatkowego za rok, w którym doszło do przedawnienia zobowiązania kredytowego i uwzględnienia w nim ww. przychodu.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów