Kara umowna przychodem podatkowym także poza działalnością gospodarczą

Przeczytaj także: Kara umowna w przychodach podatkowych firmy

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W dniu 9 września 2019 r. wnioskodawca zawarł ugodę przed sądem ze wspólnikami spółki cywilnej, na mocy której ci ostatni zostali zobowiązani solidarnie do zapłaty na jego rzecz kary umownej w kwocie 12.125,86 zł za nieterminowe przeniesienie własności nieruchomości w postaci gruntu zabudowanego domem.

Środki finansowe wpłaciła zainteresowanemu wspólniczka powyższej spółki przelewem na jego rachunek bankowy w dniu 18 września 2019 r. Podstawą prawną naliczenia kary umownej była umowa z dnia 18 listopada 2012 r. oraz ugoda z dnia 3 września 2019 r.

Wnioskodawca zaznaczył, że nie prowadzi działalności gospodarczej. Zadał pytanie, czy od otrzymanych pieniędzy powinien zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. apops - Fotolia.com

Nie tylko firma płaci podatek od otrzymanej kary umownej

W myśl zasady powszechności opodatkowania każde uzyskane przysporzenie stanowi przychód, który należy opodatkować, chyba że przychód takie jest zwolniony bądź wyłączony z opodatkowania. Otrzymane kary umowne niewątpliwie przysporzeniem są, a co za tym idzie, skutkują też powstaniem przychodu. Gdy karę umowną otrzymuje zwykły Kowalski, ta stanowi dla niego przychód z innych źródeł.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 3da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy źródłami przychodów są również inne źródła.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 cyt. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest więc każda forma przysporzenia majątkowego, tzn. zarówno pieniężna, jak i niepieniężna. (…)

W odniesieniu do wskazanego opisu stanu faktycznego podnieść należy, że kara umowna stanowi sposób zabezpieczenia prawidłowej realizacji umowy i ma ona na celu ułatwienie w dochodzeniu naprawienia ewentualnej szkody. Kwestie prawne dotyczące nakładania kar umownych regulują art. 483 - 485 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145). Zgodnie z tymi przepisami kara umowna jest rodzajem sankcji cywilnoprawnej zastrzeżonej w umowie na wypadek szkód powstałych w wyniku niewłaściwego wykonania umowy. W przypadku zastrzeżenia kary umownej naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego następuje przez zapłatę określonej sumy. Na mocy art. 484 § 1 tej ustawy w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. Obowiązek zapłaty kary umownej może wynikać wyłącznie z postanowień umowy i należy się ona wierzycielowi w umówionej wysokości, niezależnie od rozmiaru poniesionej szkody.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego stwierdzić należy, że kwota stanowiąca karę umowną, stanowi dla Wnioskodawcy przysporzenie majątkowe, jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów