Sprzedaż domu w spadku w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Sprzedaż nieruchomości w spadku: 5 lat liczymy od śmierci spadkodawcy

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W dniu 29 września 2018 r. zmarła matka wnioskodawcy, po której odziedziczył on m.in. ½ własności domu jednorodzinnego. Dom ten został sprzedaży 11 czerwca 2019 r.

Dom został wybudowany w trakcie trwania małżeństwa przez rodziców wnioskodawcy i oddany do użytkowania 17 marca 2004 r. (należał do ich majątku wspólnego małżeńskiego). Sam grunt, na którym wybudowano dom, został natomiast nabyty w latach 1996 – 1997. W dniu 6 października 2013 r. zmarła ojciec wnioskodawcy, który przed śmiercią ustanowił matkę jedynym spadkobiercą. Po jego śmierci zatem to matka stała się jedynym właścicielem domu.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy sprzedaż domu po rodzicach będzie opodatkowana podatkiem dochodowym? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)−c) wyżej wskazanej ustawy źródłem przychodów jest odpłatne zbycie:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
− jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)−c) przed upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. RFsole - Fotolia.com

Kiedy dom w spadku sprzedaż bez podatku?

Wskutek śmierci jednego z małżonków, drugi nie nabywa po nim na nowo majątku wchodzącego wcześniej do wspólności małżeńskiej. Obecnie zaś, na potrzeby podatku od sprzedaży nieruchomości w spadku, pięcioletni okres, po upływie którego nie powstaje w ogóle źródło przychodu w PIT (a zatem transakcja taka w ogóle nie podlega opodatkowaniu), jest liczony od daty nabycia danej nieruchomości przez spadkodawcę, a nie jego śmierci.

W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości lub ww. praw majątkowych następuje przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie i nie zostaje dokonane w wykonaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, jeżeli sprzedaż nieruchomości nastąpi po upływie wskazanego okresu (pięciu lat liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym doszło do nabycia), wówczas nie jest źródłem przychodu w rozumieniu wskazanego wyżej artykułu (art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), a co za tym idzie, kwota uzyskana z takiego zbycia nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Zatem, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment i sposób jej nabycia.

Użyte w treści art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie „nabycia” nie zostało zdefiniowane w ustawie. Ustawodawca określił natomiast jak należy liczyć przedmiotowy okres, w przypadku składników majątkowych nabytych w drodze spadku.

Zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku odpłatnego zbycia, nabytych w drodze spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a)˗c), okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości lub nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę.

Przepis ten rozstrzyga zatem, że w przypadku zbycia nieruchomości nabytej w drodze spadku, pięcioletni okres liczony będzie od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości przez spadkodawcę.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy. W myśl art. 924 i 925 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej.

Zważywszy na fakt, że nieruchomość została nabyta przez spadkodawczynię w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej, a następnie po śmierci męża spadkodawczyni na podstawie testamentu stała się jedyną właścicielką nieruchomości należy odnieść się również do przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r., poz. 682, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 31 § 1 cytowanej ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Przedmiotami majątkowymi w rozumieniu tego przepisu są wszelkie prawa majątkowe, zarówno bezwzględne (prawo własności rzeczy oraz inne prawa rzeczowe), jak i względne
przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Ze wskazanego przepisu wynika, że wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna. Charakteryzuje się ona tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą więc rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Obojgu małżonkom przysługuje pełne prawo do całości majątku wspólnego. Zważywszy na tak ukształtowaną sytuację prawną małżonków objętych wspólnością ustawową, definitywne nabycie w czasie jej trwania nieruchomości oznacza nabycie przez każdego z małżonków tego prawa w całości, a nie w określonym ułamkowo udziale.

Zaprezentowane stanowisko znajduje odzwierciedlenie w podjętej przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwale z dnia 15 maja 2017 r., sygn. akt II FPS 2/17, w której Sąd stwierdził, że: „Dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia, datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków”.

Wobec powyższego, datą nabycia przez matkę Wnioskodawcy ½ części nieruchomości (nabytej w drodze spadkobrania po zmarłym dnia 6 października 2013 r. małżonku) są lata dziewięćdziesiąte XX wieku. W przypadku opisanego spadkobrania nie dochodzi bowiem do nabycia udziału w nieruchomości przez matkę Wnioskodawcy, gdyż nieruchomość należała do ich majątku wspólnego.

W przedmiotowej sprawie stwierdzić zatem należy, że dokonane przez Wnioskodawcę odpłatne zbycie udziału ˗ we wskazanej we wniosku wysokości (50% udziału w prawie własności nieruchomości) ˗ z zastrzeżeniem, że nie nastąpiło ono w wykonaniu działalności gospodarczej ˗ nie skutkowało powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż odpłatne zbycie nastąpiło po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości przez spadkodawcę (matkę Wnioskodawcy).

Innymi słowy, rzeczona transakcja (o ile nie została wykonana w ramach działalności gospodarczej) jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów