SSE: Zmiana stawek amortyzacji środków trwałych zgodna z prawem

Przeczytaj także: Fiskus potwierdza: stawkę amortyzacji środka trwałego można zmienić

Stan faktyczny
Przedsiębiorstwo korzysta z obniżenia stawek amortyzacyjnych wybranych środków trwałych wykorzystywanych w prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych, amortyzowanych metodą liniową, na czas korzystania z przysługującego limitu pomocy publicznej. Po tym czasie stawki ponownie zostaną podniesione, nie wyżej jednak niż do limitów określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Takie przesunięcie w czasie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów wynikających z odpisów amortyzacyjnych na okres przypadający po upływie terminu na wykorzystanie pomocy publicznej lub po jej faktycznym wykorzystaniu w ramach dostępnego limitu (w zależności od tego, który z tych momentów wystąpi wcześniej), skutkuje zwiększeniem dochodu zwolnionego z opodatkowania w okresie korzystania przez wnioskodawcę z pomocy publicznej oraz zmniejszeniem dochodu podlegającego opodatkowaniu po wykorzystaniu limitu tej pomocy.

Korzyścią podatkową będzie tutaj zatem obniżenie zobowiązania podatkowego z tytułu CIT za rok, który nastąpi po roku, w którym zostanie wykorzystany limit pomocy publicznej.

Powzięto wątpliwości, czy takie działanie stoi w zgodzie z prawem.

Rozstrzygnięcie organów podatkowych

„(…) Wnioskodawca w celu osiągnięcia korzyści podatkowej zamierza zastosować przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczące amortyzacji środków trwałych, w szczególności przepis art. 16i ust. 5 updop, regulujący możliwość i zasady obniżania stawek amortyzacyjnych.

Zgodnie z art. 16i ust. 5 updop - podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Jak wynika z przywołanego przepisu, podatnicy mogą dokonywać takiego obniżenia, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. apops - Fotolia.com

Amortyzacja środków trwałych w SSE

Optymalizacja podatkowa, polegająca na żonglowaniu stawkami amortyzacyjnymi środków trwałych, w granicach ustawowych limitów, jest jak najbardziej dopuszczalna - nawet wówczas, gdy podatnik korzysta z pomocy publicznej dla firm w specjalnych strefach ekonomicznych.

W świetle regulacji updop obniżenie stawki amortyzacji jest działaniem dozwolonym. Zakres obniżenia, a także dobór środków trwałych, w stosunku do których stawka amortyzacji ma być obniżona, zależą wyłącznie od podatnika. Przepisy nie wymieniają kategorii środków trwałych, dla których może być zastosowana obniżona stawka amortyzacyjna. Ustawodawca nie narzuca żadnych warunków, które należy spełnić, aby obniżenie stawki było skuteczne. Jedyny wymóg związany ze zmianą stawki dotyczy terminów obniżenia. W tym przypadku nie ma dowolności. Obniżanie stawek amortyzacyjnych w celu wygenerowania wyższego kosztu w okresie późniejszym samo w sobie nie jest sprzeczne z prawem, ponieważ nie sposób odmówić podatnikowi prawa do uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodu poniesionego przez niego i należycie udokumentowanego wydatku na zakup środka trwałego.

W uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 144 poz. 1179), którą to ustawodawca wprowadził m.in. zmianę polegającą na możliwości zmniejszenia stawek amortyzacyjnych z wykazu w dowolnej wysokości oraz w wybranym przez podatnika momencie, jednoznacznie wskazano na zasadność obniżenia stawek amortyzacyjnych w przypadku wystąpienia straty podatkowej, zaznaczając, że "Podatnicy będą mogli w okresie ponoszenia strat podatkowych zaplanować maksymalnie obniżone stawki amortyzacyjne i powrócić do stawek, tj. wyższych kosztów podatkowych, w okresie osiągania dochodów, a tym samym odpowiednio wpływać na wysokość straty podatkowej i dochodu do opodatkowania”.1

Jednym z warunków zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania jest stwierdzenie, że osiągnięcie w danych okolicznościach przez podatnika korzyści podatkowej jest sprzeczne z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu. Użycie w art. 119a § 1 Ordynacji podatkowej przez ustawodawcę w przepisie słów "w danych okolicznościach" wskazuje, że w zależności od okoliczności danej sprawy osiągnięcie konkretnej korzyści podatkowej może w jednej sytuacji pozostawać sprzeczne z celem i przedmiotem przepisu, zaś w innej być z nim zgodne. Unikanie opodatkowania jest więc wykorzystaniem w sposób sprzeczny z intencją ustawodawcy przepisów podatkowych oraz ich zastosowanie w innych sytuacjach niż te, dla których projektował je ustawodawca. Klauzula obejmuje więc takie formy optymalizacji podatkowej, których efektem jest nadużycie hipotezy norm prawnopodatkowych na skutek sztucznych czynności.2

Odnosząc powyższe spostrzeżenia do korzyści podatkowej będącej efektem Czynności, która jest przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej, uzyskanej w okolicznościach korzystania przez Wnioskodawcę z pomocy publicznej i tym samym korzystania ze zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 updop a więc w sytuacji generowania przez Wnioskodawcę dochodu zwolnionego z opodatkowania - zdaniem Szefa KAS - nie sposób stwierdzić, że korzyść podatkowa uzyskana w powyższych okolicznościach będzie sprzeczna z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, tj. art. 16i ust. 5 updop.

Dokonanie Czynności nie spowoduje zwiększenia wartości ewentualnych odpisów amortyzacyjnych, lecz rozłoży je w czasie - a w omawianym przypadku nawet wydłuży czas ich dokonywania - według aktualnych i uzasadnionych potrzeb Wnioskodawcy. W aspekcie podatkowym, obniżenie stawek amortyzacyjnych pozwali jedynie Wnioskodawcy na przesunięcie kosztów podatkowych w postaci odpisów amortyzacyjnych - które przecież Wnioskodawca i tak poniósł - na przyszłe lata. Zmniejszeniu ulegnie wartość odpisów amortyzacyjnych dokonywanych w okresie, kiedy Wnioskodawca będzie korzystać z przysługującej pomocy publicznej, zwiększeniu ulegnie za to wartość odpisów amortyzacyjnych dokonywana po wykorzystaniu przyznanego limitu pomocy publicznej. Dlatego też - w opinii Szefa KAS - uzyskana przez Wnioskodawcę korzyść podatkowa nie będzie również sprzeczna z przedmiotem i celem przepisu art. 15 ust. 6 updop. Zgodnie z tym przepisem - kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z przepisami art. 16a-16m, z uwzględnieniem art. 16. Zdaniem Szefa KAS, pierwotne obniżenie stawek amortyzacyjnych środków trwałych jest sposobem na "zachowanie” kosztu podatkowego na czas, kiedy Wnioskodawca będzie mógł go uwzględnić przy ustalaniu podatku dochodowego.

Zdaniem Szefa KAS, Wnioskodawca w sytuacji generowania dochodu zwolnionego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 updop, w okresie korzystania z pomocy publicznej, może zaplanować obniżenie stawki amortyzacyjnej środka trwałego i powrócić do stawki, tj. wyższych kosztów podatkowych, w sytuacji generowania dochodu podlegającego opodatkowaniu w okresie "po wykorzystaniu" limitu przyznanej pomocy publicznej, a tym samym Wnioskodawca ma prawo - w opisanych we wniosku okolicznościach - odpowiednio wpływać na wysokość dochodu zwolnionego i dochodu do opodatkowania.

W ocenie Szefa KAS, z przedstawionych w niniejszej sprawie okoliczności wynikało, że za obniżeniem stawek amortyzacyjnych wybranych środków trwałych, w okresie korzystania przez Wnioskodawcę z pomocy publicznej, przemawiają okoliczności natury ekonomicznej i gospodarczej, które umożliwią Wnioskodawcy efektywniejsze wykorzystanie udzielonej pomocy publicznej. Zamierzonym efektem Czynności będzie bowiem zwiększenie dochodu z działalności prowadzonej na terenie SSE, podlegającego zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Efekt ten zostanie osiągnięty poprzez zmniejszenie kosztów działalności podlegającej zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych dzięki obniżonym stawkom amortyzacyjnym wybranych środków trwałych. W konsekwencji Spółka zdoła w większym zakresie wykorzystać przyznany limit pomocy publicznej.

Wnioskodawca wskazał również, że dokonanie czynności wpłynie pozytywnie na sytuację finansową Spółki prezentowaną w sprawozdaniu finansowym spółki, tzn. zwiększy wynik netto prezentowany w rachunku zysków i strat. Efektem jej dokonania będzie bowiem zwiększenie wartości aktywa na podatek odroczony.

Po przeanalizowaniu ww. kwestii, Szef KAS stwierdził, że otoczenie ekonomiczne i gospodarcze, w którym Wnioskodawca prowadzi swoją działalność jednoznacznie determinują cel dokonania czynności będącej przedmiotem wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej. Prowadzenie działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej uwarunkowane jest realizacją celów określonych w planie rozwoju danej strefy jak i celów, dla których zostały ustanowione specjalne strefy ekonomiczne, których to realizację wspiera sam ustawodawca w formie przyznanej pomocy publicznej. Uzależnia się ją od prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach, na których interwencja państwa w postaci pomocy publicznej jest uzasadniona przez konieczność ułatwienia lub przyspieszenia rozwoju gospodarczego. Stanowi instrument zapewniania zrównoważonego rozwoju wszystkich regionów państw członkowskich Unii Europejskiej; ogólnie rzecz biorąc, ma sprzyjać spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Specjalne strefy ekonomiczne są jednym z instrumentów polityki państwa nakierowanej na promocję zatrudnienia i rozwój inwestycji. Uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w strefie łączy się ze zwolnieniem dochodu uzyskanego w strefie od podatku dochodowego od osób prawnych, z drugiej jednak strony wiąże się z obowiązkiem podjęcia przez podmiot owym zwolnieniem objęty określonych działań inwestycyjnych lub działań związanych z rozwojem lub zachowaniem określonego poziomu zatrudnienia.

Szefa KAS podzielił również stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym sposób przeprowadzenia czynności nie posiada przymiotu działania sztucznego, o którym mowa w art. 119c § 1 Ordynacji podatkowej. Kluczowe znaczenie w kontekście racjonalności podjęcia czynności ma przesłanka ekonomiczna, którą będzie kierował się Wnioskodawca, dążąc do najbardziej efektywnego wykorzystania przysługującego mu limitu pomocy publicznej. W ocenie Szefa KAS, osiągnięcie założonego przez Wnioskodawcę celu ekonomicznego i gospodarczego w postaci efektywnego wykorzystania dostępnego limitu pomocy publicznej nie byłoby możliwe bez wykorzystania opcji podatkowej jaką jest prawo kształtowania odpisów amortyzacyjnych a wpływających bezpośrednio na wysokość kosztów podatkowych. Przy ocenie sztuczności przedstawionej czynności nie stwierdzono również wystąpienia okoliczności wyszczególnionych w art. 119c § 2 Ordynacji podatkowej.

Na podstawie wskazanych przez Wnioskodawcę w niniejszej sprawie okoliczności, należało przyjąć, że sposób działania Wnioskodawcy posiada atrybut racjonalnego działania. Finalny cel będący podstawą dokonania opisanej we Wniosku czynności, wskazuje, że głównym motywem przyjętego sposobu działania nie będzie uzyskanie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, lecz realizacja innego celu o charakterze ekonomicznym i gospodarczym. Głównym celem Wnioskodawcy będzie realizacja celów i misji Specjalnej Strefy Ekonomicznej określonych w Planie Rozwoju SSE, pośrednio także realizacja celu ustanowienia specjalnych stref ekonomicznych określonego w ustawie o SSE i związane z tymi celami, efektywne wykorzystanie przyznanej na realizację tych celów pomocy publicznej. Należało zatem stwierdzić, że sposób działania opisany we Wniosku nie będzie sztuczny.

Reasumując, Szef KAS stwierdził, że czynność opisana we wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej nie spełnia ustawowych kryteriów unikania opodatkowania; pomimo możliwości osiągnięcia przez Wnioskodawcę korzyści podatkowej, korzyść ta nie będzie sprzeczna z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, tj. art. 16i ust. 5 updop i art. 15 ust. 6 updop. Głównym lub jednym z głównych celów opisanej Czynności nie było osiągniecie wskazanej we Wniosku korzyści podatkowej, lecz skuteczna realizacja celów ekonomicznych i gospodarczych SSE, w których Wnioskodawca prowadzi działalność, a także efektywne wykorzystanie przyznanej na te cele pomocy publicznej. Szef KAS nie stwierdził również, że sposób działania Wnioskodawcy będzie sztuczny.

W konsekwencji przyjąć należało, że do przedstawionej Czynności nie znajdzie zastosowania art. 119a Ordynacji podatkowej i w związku z tym, stosownie do treści art. 119y § 1 tej ustawy, wydano opinię zabezpieczającą.(…)”

Pełną treść opinii można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów