Odpłatny dział spadku w podatku od spadków i darowizn

Przeczytaj także: Otrzymana spłata bez podatku od spadków i darowizn

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni nabyła udział w wysokości ½ części spadku po zmarłym ojcu (akt poświadczenia dziedziczenia z 01.02.2018 r.). Drugą część nabyła jej macocha. Zainteresowana dokonała zgłoszenia o nabyciu spadku na formularz SD-Z2 i skorzystała ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.

Następnie dnia 10 maja 2018 r. spadkobierczynie dokonały częściowego działu spadku. W zamian za przeniesienie na macochę swojego udziału we własności mieszkania (wartość udziału wynosiła 25.000 zł) oraz w nieruchomości gruntowej (o wartości 12.500 zł) macocha tytułem spłaty wypłaciła jej kwotę 15.000 zł.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy z uwagi na dział spadku powinna dokonać korekty wcześniejszego zgłoszenia nabycia spadku po ojcu? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2018 r., poz. 644, ze zm.) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. mapoli-photo - Fotolia.com

Czy od działu spadku trzeba zapłacić podatek?

Podatkowi od spadków i darowizn podlega m.in. nabycie spadku czy nieodpłatne zniesienie współwłasności. Dział spadku jest instytucją odrębną od dziedziczenia. Gdy przyjmuje on formę odpłatną, otrzymana z tego tytułu kwota nie podlega regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ponadto, zgodnie z art. 1 ust. 2 tej ustawy podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Ponieważ przepisy ww. ustawy nie definiują pojęć: „spadek” czy „dział spadku”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r., poz. 1025, ze zm.).

W myśl przepisu art. 922 § 1 ww. Kodeksu cywilnego przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Stosownie do art. 925 w zw. z art. 924 Kodeksu cywilnego spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy. Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 1035 cyt. ustawy).

Zgodnie z zapisem art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Zatem do momentu zniesienia współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku. Na podstawie art. 1038 § 1 Kodeksu cywilnego sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. § 2 wskazuje, iż umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.

Dział spadku jest zatem instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którego mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku.

Jak z powyższego wynika opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn może podlegać jedynie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych wymienionych w art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych z innych tytułów, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Podatkowi od spadków i darowizn podlega nieodpłatne zniesienie współwłasności a zatem dokonane bez spłat i dopłat. (…)

Mając na uwadze powyższe uregulowania prawne stwierdzić należy, że dział spadku nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tym samy otrzymana w wyniku działu spadku kwota (spłata) nie podlega regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zatem, dokonany odpłatny dział spadku, jak również związana z tym kwota spłaty, nie spowoduje powstania po stronie Wnioskodawczyni obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do zgłoszenia organom skarbowy otrzymanej kwoty spłaty oraz dokonywania korekty wcześniej złożonego zgłoszenia SD-Z2. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów