Transakcje walutowe: różnice kursowe gdy księga podatkowa

Przeczytaj także: Różnice kursowe a kurs faktycznie zastosowany

Różnice kursowe – co to takiego?

Podatnicy dokonujący transakcji w walutach obcych muszą dokonać ich przeliczenia na złotówki (zarówno po stronie przychodów jak i kosztów). Stosowany jest tutaj średni kurs Narodowego Banku Polskiego z dnia poprzedzającego uzyskanie przychodu bądź poniesienie kosztu.

Do tak ustalonego przychodu/kosztu – w kolejnym kroku co do zasady winni ustalić różnicę kursową. Należy przy tym podkreślić, że podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów ustalają różnice kursowe w oparciu o zasady określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (por. art. 14b i art. 24c ust. 10 ustawy o PIT).

O regule tej należy bezwzględnie pamiętać. Nie każda transakcja walutowa bowiem będzie się wiązała z powstaniem różnic kursowych. Przykładowo ustawa przewiduje, że różnice kursowe powstają jedynie wówczas, gdy sama transakcja oraz otrzymana/dokonana zapłata występują w walucie obcej. Jeżeli zatem przykładowo podatnik wystawi fakturę walutową, ale zapłatę otrzyma od kontrahenta w złotówkach, różnica kursowa nie powstanie.

Przepisy ustawy o PIT wskazują, że gdy przychód należny wyrażony w walucie obcej, przeliczony po właściwym kursie średnim NBP na złotówki jest:

• niższy od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – wystąpi dodatnia różnica kursowa,
• wyższy od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – wystąpi ujemna różnica kursowa.

W przypadku ponoszonych kosztów występuje sytuacja odwrotna. Otóż gdy ujęty koszt wyrażony w walucie obcej, przeliczony po właściwym kursie średnim NBP na złotówki jest:

• niższy od wartości tego kosztu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – wystąpi ujemna różnica kursowa,
• wyższy od wartości tego kosztu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – wystąpi dodatnia różnica kursowa.

Obliczone różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody – gdy są to dodatnie różnice kursowe, albo koszty uzyskania przychodów - gdy są to ujemne różnice kursowe (w księdze nie stosuje się z tego tytułu zapisów ujemnych). Nie ma tutaj natomiast znaczenia to, czy różnice te zostały ustalone w związku z przychodami podatkowymi czy kosztami uzyskania przychodów.

Ewidencjonowanie różnic kursowych

Rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie zawiera odrębnych regulacji odnoszących się do dokumentowania czy ewidencjonowania w księdze różnic kursowych. Stosuje się tutaj zatem ogólne zasady prowadzenia księgi.
W związku z tym obliczone różnice kursowe należy udokumentować odrębnymi dowodami księgowymi, które winny spełniać wymogi określone w § 12 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia (dowody wewnętrzne). W księdze zaś ujmuje się je w odrębnych pozycjach pod datą ich powstania.

Wyliczone dodatnie różnice kursowe ujmuje się w kolumnie 8 księgi „pozostały przychody”. Wyliczone ujemne różnice kursowe ujmuje się w kolumnie 13 księgi „pozostałe wydatki”.
Przykład
Załóżmy, że dnia 19 kwietnia 2019 r. przedsiębiorca dokonał sprzedaży towaru, na co wystawił fakturę w walucie obcej. Wartość netto zamówienia wyniosła 10.000 euro. Przy przeliczaniu waluty obcej na złote zastosował on kurs średni NBP z dnia poprzedzającego powstanie przychodu podatkowego, czyli z 18 kwietnia 2019 r., który wynosił 4,2790 zł/euro.
Ujęty w księdze (w kolumnie 7: „wartość sprzedanych towarów i usług”) przychód wyniósł zatem:10.000 euro x 4,2790 zł/euro = 42.790 zł.

Zapłatę przedsiębiorca otrzymał na rachunek walutowy w dniu 30 maja 2019 r. Ponieważ nie miało tutaj miejsca fizyczne przewalutowanie otrzymanej zapłaty na złote polskie, do ustalenia różnicy kursowej nie da się zastosować kursu faktycznego. Dlatego też należy przyjąć średni kurs NBP z dnia poprzedzającego wpływ pieniędzy na rachunek przedsiębiorcy.
Średni kurs NBP euro z dnia 29 maja 2019 r. wynosi 4,3007 zł/euro.

Różnica pomiędzy przychodem należnym (42.790 zł) a otrzymaną kwotą zapłaty (43.007 zł) wynosi tutaj 217 zł i stanowi dodatnią różnicę kursową. Należy ją ująć pod datą 30 maja 2019 r. w kolumnie 8 księgi (pozostałe przychody).