Darowizna pieniędzy: zwolnienie z podatku a przelew na konto bankowe

Przeczytaj także: Czy fiskusowi trzeba zgłaszać umowę darowizny nieruchomości?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Dnia 30 lipca 2018 r. wnioskodawczyni zawarła z ojcem pisemną umowę darowizny, na mocy której darował on jej pieniądze w kwocie 147 000 zł. Zgodnie z zapisami umowy pieniądze miały zostać przelane na konto właścicieli gruntów wymienionych w tej umowie jako zapłata umówionej ceny sprzedaży.

Tego samego dnia zainteresowana podpisała akt notarialny, na mocy którego nabyła dwie działki wskazane w umowie darowizny za kwotę 147 000 zł. W tym dniu też ojciec dokonał przelewu pieniędzy w wysokości 147 000 zł na konto bankowe jednego ze sprzedawców – zgodnie z ich dyspozycją.

Następnie 5 listopada 2018 r. wnioskodawczyni złożyła do urzędu skarbowego zgłoszenie nabycia darowizny (SD-Z2), w którym wykazała otrzymaną od ojca kwotę 147 000 zł, załączając opisaną wyżej dyspozycję przelewu pieniędzy bezpośrednio na konto zbywców nieruchomości.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy w takim przypadku przysługuje jej zwolnienie z podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem zainteresowanej i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 644 ze zm.; dalej: „u.p.s.d.”), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. wojost11 - Fotolia.com

Jak uniknąć podatku od darowizny pieniędzy

Ustawa o podatku od spadków i darowizn pozwala zwolnić z podatku darowizny pieniędzy dokonane wśród najbliższej rodziny. Wymaga jednak, aby taka darowizna została w określonym terminie zgłoszona oraz została dokonana przelewem (nie można przekazać gotówki). Zarówno w orzecznictwie jak i interpretacjach podatkowych podkreślane jednak jest, że przelew nie musi być skierowany bezpośrednio do obdarowanego.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „darowizna”, dlatego w tym zakresie należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).

Stosownie do art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Umowa darowizny jest czynnością prawną, na mocy której darczyńca zobowiązuje się do jednostronnego bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego, przy równoczesnym braku nałożenia na obdarowanego obowiązku świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Korzyść osiągana przez jedną stronę umowy nie znajduje odpowiednika po drugiej stronie. Celem darowizny jest więc wzbogacenie obdarowanego kosztem majątku darczyńcy.

Zgodnie z art. 5 u.p.s.d., obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 u.p.s.d., obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Art. 9 ust. 1 (winno być: art. 9 ust. 1 pkt 1) u.p.s.d. stanowi, że opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.
Do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów (art. 14 ust. 3 pkt 1 u.p.s.d.).

Art. 4a ust. 1 u.p.s.d. przewiduje zwolnienie od podatku od spadków i darowizn w przypadku nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę pod warunkiem, że:
• zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
• w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenia nabycia własności rzeczy i praw majątkowych należy dokonać na formularzu SD-Z2 określonym w załączniku do Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 2060).

Na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d., jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, warunkiem zwolnienia jest również udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej. Stanowisko to znajduje potwierdzenie przykładowo w poniższych wyrokach sądów administracyjnych oraz interpretacjach indywidualnych organów podatkowych:
• wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 25 marca 2011 r., sygn. akt II FSK 2020/09: „wpłata na rzecz obdarowanego należności pieniężnej na konto bankowe jego wierzyciela spełnia warunek, o którym mowa w art. 4a ust. 1 u.p.s.d.”,
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 27 stycznia 2017 r., Znak: 2461-IBPB-2-1.4515.473.2016.1.MCZ: „W sytuacji, gdy środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostały przekazane bezpośrednio na rachunek bankowy osoby trzeciej (np. zbywcy nieruchomości), lecz na rzecz obdarowanego, należy uwzględnić linię orzeczniczą w takich sprawach wyznaczoną przez Naczelny Sąd Administracyjny (NSA). Zgodnie z poglądem NSA, zwolnieniu od podatku podlega nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych, jeżeli nabycie to zostało zgłoszone organowi podatkowemu we właściwym czasie i udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy prowadzony dla innego, niż obdarowany, podmiotu, ale na rzecz osoby obdarowanej. W konsekwencji przyjętej przez NSA interpretacji przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy stwierdzić, że w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne, warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej.”
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 20 października 2016 r., Znak: IBPB-2-1/4515-220/16-1/MCZ: „Należy więc zgodzić się z Wnioskodawczynią, że może skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, w sytuacji udokumentowania przekazania pieniędzy potwierdzeniem przelewu środków pieniężnych pochodzących z darowizny od rodziców, dokonanego przez bank bezpośrednio na rachunek sprzedającego lokal mieszkalny.”
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 lutego 2014 r., Znak: ITPB2/436-225/13/TJ: „W rezultacie stwierdzić należy, że skoro otrzymana przez Wnioskodawcę od syna darowizna środków pieniężnych przekazana została na rachunek bankowy spółki z o.o. celem wykonania ciążącego na Wnioskodawcy zobowiązania do wniesienia dopłaty z przeznaczeniem na uregulowanie wydatków inwestycyjnych, spełniona została wskazana w art. 4a ust. 1 pkt 2 przesłanka udokumentowania przekazania środków pieniężnych na rachunek bankowy, uprawniająca do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania zawartego w tym przepisie.”

W przypadku niespełnienia warunków określonych w art. 4a ust. 1 pkt 1-2 u.p.s.d. nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 u.p.s.d.).
Na podstawie art. 4a ust. 4 u.p.s.d. obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
• wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
• nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Podsumowując, zdaniem Wnioskodawczyni, w przedstawionym stanie faktycznym będzie mogła skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ zostały spełnione wszystkie warunki zwolnienia wymienione w art. 4a ust. 1 pkt 1-2 u.p.s.d. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów