Wybór/zmiana formy opodatkowania działalności gospodarczej

Przeczytaj także: Formy rozliczania podatków w 2019 r.

Dwie ustawy

Zasady płacenia podatku dochodowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (w przypadku osób fizycznych oraz spółek osobowych) zostały określone w dwóch aktach prawnych: ustawie z dnia 26 lipca 1996 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Pierwsza z przytoczonych określa zasady rozliczania podatku liczonego od dochodu. Druga zaś traktuje o zryczałtowanych formach opodatkowania. Co do zasady możliwe są cztery formy opodatkowania prowadzonego biznesu: zasady ogólne wg skali podatkowej, podatek liniowy, ryczałt ewidencjonowany i karta podatkowa.

Mówiąc w pewnym uproszczeniu ustawodawca dopuszcza tutaj liczenie podatku od dochodu (czyli podatkowego przychodu pomniejszonego o podatkowe koszty; skala podatkowa, podatek liniowy), tylko przychodu (ryczałt ewidencjonowany) czy w ogóle bez jakichkolwiek danych finansowych, na podstawie odgórnie przyjętych wytycznych (karta podatkowa).

Termin zgłoszenia formy opodatkowania

Podstawową formą opodatkowania działalności gospodarczej jest skala podatkowa. Mają do niej prawo wszystkie podmioty gospodarcze (oczywiście rozliczające PIT). Pozostałe formy rozliczeń, jako fakultatywne są w pewnym zakresie ograniczone w stosowaniu (im prostsze rozliczenie tym więcej ograniczeń). Niemniej o wyborze zasad rozliczania podatku należy fiskusa powiadomić. W jaki sposób?

Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą, gdy nie chcą korzystać ze skali podatkowej, są obowiązani co do zasady przed jej rozpoczęciem do wyboru innej formy opodatkowania. Jeżeli wybrana formą opodatkowania będzie ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub podatek liniowy, możliwe jest złożenie oświadczenia o wyborze jednej z tych form najpóźniej w dniu uzyskania pierwszego przychodu (do tego dnia można też dokonać ewentualnej zmiany).

Wybór formy opodatkowania następuje poprzez złożenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenia lub pisemnego wniosku o zastosowaniu wybranej formy opodatkowania. Wniosek taki podatnicy mogą złożyć na podstawie przepisów o CEIDG (na formularzu CEIDG-1). W przypadku zawiadomienia urzędu skarbowego za pośrednictwem CEIDG, forma ta jest skuteczna i ważna dla wskazanej formy opodatkowania.

Inaczej jest w przypadku przedsiębiorców już prowadzących firmę, którzy zamierzają zmienić formę opodatkowania. Należy bowiem pamiętać, że raz złożony wniosek/oświadczenie zachowuje ważność także w latach następnych, chyba że podatnik dokona skutecznej zmiany sposobu opodatkowania bądź traci do obecnej prawo.

I tak podatnik, który:

• zmienia wybraną formę opodatkowania – oświadczenie/wniosek o wyborze innej składa do dnia 20 lutego roku podatkowego (zawiadomienie o rezygnacji z danego sposobu opodatkowania podatnik może złożyć za pośrednictwem CEIDG) lub
• traci prawo do jej stosowania – płaci zaliczki na podatek dochodowy wg skali podatkowej od momentu utraty prawa do określonej formy opodatkowania lub od początku roku podatkowego wraz z odsetkami od powstałych zaległości podatkowych z tego tytułu.

Warto wiedzieć

Prowadzenie działalności w różnych formach prawnych (spółki osobowe, na własne nazwisko) umożliwia łączenie różnych form opodatkowania. Dopuszczalne jest tutaj występowanie obok siebie ryczałtu ewidencjonowanego i podatku liniowego bądź ryczałtu ewidencjonowanego i zasad ogólnych wg skali podatkowej. Nie jest jednak możliwe wybranie opodatkowania działalności prowadzonej indywidualnie i w formie spółki osobowej podatkiem liniowym i według zasad ogólnych.

Jeżeli podatnik traci prawo do opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym i jednocześnie prowadzi inną działalność, dla której wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym, to po utracie prawa do ryczałtu przychody z tej działalności opodatkuje podatkiem liniowym.

Likwidacja firmy w sposób trwały i późniejsze otwarcie nowej działalności gospodarczej (w tym samym roku) uprawnia do wybrania dla tej działalności nowej formy opodatkowania.

Podatnicy uzyskujący przychody z zarządzania przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze nie mogą ich rozliczać w ramach działalności gospodarczej (i korzystać np. z opodatkowania 19% podatkiem liniowym) nawet pomimo uzyskania wpisu do CEIDG i nadania numeru REGON. Przychody te wprost są bowiem kwalifikowane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście.