Roczne rozliczenie PIT osoby samotnie wychowującej dzieci

Przeczytaj także: Separacja małżonków a rozliczenie PIT z dzieckiem

Nie tylko rodzice

Ustawodawca wskazuje, że prawo do takiego rozliczenia ma osoba wychowująca sama dziecko będąca:

• jednym z rodziców (biologicznym lub przysposabiającym) lub
• opiekunem prawnym dziecka

- która jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której sąd orzekł separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Warunki rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko

Niezbędnym warunkiem do spełnienia w celu skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jest samotne wychowywanie dzieci:

• małoletnich
• bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• do ukończenia 25. roku życia uczących się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały one dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 (w 2018 r. kwoty 3.089 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej.

Dla preferencyjnego rozliczenia wystarczy, aby chociażby jedno z dzieci spełniało którykolwiek z powyższych warunków.

Po wtóre, podatnik zamierzający skorzystać z rozliczenia przewidzianego dla osób samotnych, musi w roku podatkowym, którego rozliczenie dotyczy:

• podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (rezydent podatkowy) lub
• mieć miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie UE, EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej i jednocześnie osiągnąć podlegające opodatkowaniu na terytorium Polski przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu. osiągniętego w danym roku podatkowym. Nadto ustawodawca wymaga tutaj udokumentowania certyfikatem rezydencji miejsca zamieszkania dla celów podatkowych.

Trzecim warunkiem niezbędnym do preferencyjnego rozliczenia są uzyskiwane dochody. W taki sposób można bowiem rozliczyć jedynie dochody opodatkowane skalą podatkową. Te zatem muszą wystąpić. Dodatkowo podatnik taki oraz jego dziecko nie może być w danym roku podatkowym opodatkowany:

• podatkiem liniowym
• ryczałtem ewidencjonowanym (za wyjątkiem przychodów z prywatnego najmu)
• kartą podatkową
• zryczałtowanym podatkiem dochodowym przewidzianym dla osób duchownych
• podatkiem tonażowym
• zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji, zgodnie z przepisami ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Po czwarte, podatnik musi złożyć wniosek o preferencyjne rozliczenie dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci. Ten wyraża się w zeznaniu podatkowym poprzez zaznaczenie odpowiedniej rubryki.

Obliczenie podatku

W PIT składanym jako osoba samotnie wychowująca dzieci podatek określa się w podwójnej wysokości obliczonego od połowy dochodów podatnika podlegających opodatkowaniu wg skali podatkowej.

Powyższe rozwiązanie daje następujące korzyści, w stosunku do osób rozliczających się samodzielnie:

• podwójna kwota wolna od podatku
• podwojenie progu dochodów rodzica/opiekuna prawnego, po przekroczeniu którego podatek jest liczony wg stawki 32%.

Przykład
Załóżmy, że dochody matki samotnie wychowującej dziecko, opodatkowane skalą podatkową, w 2018 r. wyniosły 16.000 zł. Dla uproszczeń pomijamy koszty podatkowe oraz inne ulgi i odliczenia.

Gdyby zainteresowana rozliczyła się samodzielnie, jej podatek wyniósłby: 16.000 zł x 18 – 556,02 zł (kwota zmniejszająca podatek) = 2 323 zł.

W przypadku rozliczenia wspólnie z dzieckiem podstawa opodatkowania wyniesie 8.000 zł (podatek jest liczony w podwójnej wysokości od połowy uzyskanych dochodów). Tyle natomiast wynosi kwota wolna od podatku w 2018 r. W rezultacie podatek nie wystąpi. Matka zaoszczędzi zatem na nim 2 323 zł.

Przykład
Załóżmy, że dochody matki samotnie wychowującej dziecko w 2018 r. wyniosły 130 tys. zł. Gdyby rozliczyła się ona indywidualnie, od dochodu do 85.528 zł zapłaciłaby podatek wg stawki 18%, zaś od nadwyżki, czyli 44.472 zł, podatek wg stawki 32%. Dodatkowo nie przysługiwałaby jej kwota zmniejszająca podatek w wysokości 556,02 zł.
Zobowiązanie podatkowe wyniosłoby zatem: 15.395,04 zł + 14.231,04 zł = 29.626,08 zł = 29.626 zł

Wybierając rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dziecko podstawa jej opodatkowania wyniosłaby 65.000 zł. Mieści się zatem w przedziale 18% stawki podatku. Nadto zachowa ona też prawo do kwoty zmniejszającej podatek.
W efekcie zobowiązanie podatkowe w tym wariancie wyniosłoby: 2 x (65.000 zł x 18 – 556,02 zł) = 22.287,96 zł = 22.288 zł. Oszczędność na podatku wyniosła zatem aż 7.338 zł

Przydatne informacje

Prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko przysługuje jedynie osobom samotnie wychowującym dzieci. Nie jest tutaj wystarczające samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym (panna, kawaler, rozwodnik itp.). I tak dla przykładu prawa do takiego rozliczenia nie mają rodzice żyjący w konkubinacie, którzy razem wychowują dziecko.
Z drugiej strony samotne wychowywanie dziecka nie musi trwać przez cały rozliczany rok.

Prawo do preferencyjnego rozliczenia przysługuje także rodzicowi/opiekunowi, którego dziecko w trakcie roku ukończyło 18 i nie kontynuuje nauki.

W przypadku dziecka otrzymującego zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną – prawo do preferencyjnego opodatkowania przysługuje niezależnie od wysokości innych dochodów dziecka.

Zdaniem organów podatkowych, w stosunku do pełnoletnich uczących się dzieci pracujących za granicą, pod uwagę przy określaniu prawa do preferencji należy brać także ich dochody zagraniczne bez względu na to, jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania ma do nich zastosowanie.

Preferencyjnemu rozliczeniu nie stoi na przeszkodzie kształcenia się dziecka w systemie studiów wieczorowych, zaocznych czy eksternistycznych.

Jeżeli władza rodzicielska została powierzona obojgu rozwiedzionym rodzicom i miejsce zamieszkania dziecka jest zarówno przy ojcu jak i przy matce (naprzemiennie), niezależnie od podziału okresu zamieszkiwania u każdego z rodziców w trakcie roku, uznaje się, że dziecko wychowywane jest wspólnie przez obojga rodziców. W efekcie żaden z nich nie ma prawa do preferencyjnego rozliczenia.

W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany jedynie do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie, status samotnego rodzica przysługuje temu pierwszemu.