Umowa konsorcjum: usługi budowlane w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Czy data wystawienia faktury decyduje o przychodzie w PIT i CIT?

Konsorcjum w ujęciu prawnym

Zarówno na gruncie prawa cywilnego jak i podatkowego nie stworzono legalnej definicji konsorcjum.

Tym samym konsorcjum nie jest odrębnym podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej. Co do zasady, struktura konsorcjum składa się z kilku podmiotów wykonujących samodzielnie zadania gospodarcze – tzw. partnerów konsorcjum. Spośród nich – wybierany jest lider konsorcjum – do którego zadań należy reprezentowanie konsorcjum w relacjach zewnętrznych (np. z inwestorem).

Moment wykonania usługi budowlanej przez konsorcjum

Podmioty budowlane wykonują wspólnie usługę na rzecz inwestora. Kiedy dojdzie do powstania przychodu podatkowego w związku ze zrealizowaniem inwestycji przez konsorcjum?

Otóż zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako ustawa o PDOP), za datę powstania przychodu – co do zasady – uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Tym samym, moment powstania przychodu determinowany jest faktem, które ze zdarzeń wystąpi pierwsze – wystawienie faktury lub uregulowanie należności czy też wykonanie usługi.

Ustawa o PDOP nie definiuje, w jakim momencie usługę budowlaną uważa się za wykonaną.

Patrząc przez pryzmat stanowiska zajętego w wyroku, nie jest ważna data w jakiej wykonawca otrzymał protokół, lecz data w jakiej doszło do zatwierdzenia wykonania usługi. Inwestor wskazuje niniejszą datę w dokumencie, kwitując odbiór prac.

Usługa wykonywana przez konsorcjum jako wspólne przedsięwzięcie

Jak wynika z treści art. 5 ust. 1 ustawy o PDOP przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). Jeżeli brak jest przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. Zasada ta, ma również zastosowanie do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów.

W orzecznictwie i doktrynie ukształtował się pogląd zgodnie z którym, realizacja inwestycji budowlanej w ramach konsorcjum stanowi wspólne przedsięwzięcie w rozumieniu art. 5 ustawy o PDOP. Co istotne – zawierając umowę konsorcjum – należny pamiętać o umieszczeniu w niej stosownych regulacji odnoszących się do podziału zysków oraz kosztów pomiędzy poszczególnych uczestników przedsięwzięcia.

Na ogół w praktyce gospodarczej spotyka się procentowy sposób określenia udziału w zyskach (oraz kosztach). Jednakże, dopuszczalne jest również oparcie współpracy w ramach konsorcjum o tzw. zadaniowy model podziału zysku. Przy tego typu rozwiązaniu, udział w zysku – całkowitej kwocie wynagrodzenia od inwestora – uzależniony jest od ilości zadań wykonywanych przez każdego partnera konsorcjum.

Warto jednocześnie przypomnieć, że proporcja stosowana do podziału zysków ma również zastosowanie do podziału kosztów pomiędzy partnerami konsorcjum. W przypadku zadaniowego modelu rozliczeń, w którym konsorcjanci rozliczają koszty w ramach wykonywanych przez siebie zadań – regulacja w tym zakresie powinny być ujęte w treści zawartej umowy konsorcjum.

Podsumowując, usługę budowlaną wykonywaną w ramach zawartej umowy konsorcjum należy traktować za wspólne przedsięwzięcie, a w konsekwencji rozliczenie podatkowe zakończonej inwestycji powinno nastąpić przez pryzmat zasady partycypacji w przychodach i kosztach - o której mowa w art. 5 ustawy o PDOP. Przychody i koszty poszczególnych uczestników konsorcjum podlegać będą opodatkowaniu proporcjonalnie do posiadanego udziału w zysku.