Proporcja VAT a czynności nieopodatkowane w kraju

Przeczytaj także: Proporcja VAT a rozpoczęcie działalności gospodarczej

Rozpatrzmy następującą sytuację: Pan Piotr prowadzi m.in. firmę transportową (transport towarowy). Swoje usługi świadczy nie tylko dla podatników krajowych na terytorium Polski, ale wykonuje także wewnątrzwspólnotowe usługi transportowe. Oprócz tego zajmuje się również świadczeniem usług zwolnionych z podatku VAT (usługi pośrednictwa finansowego). Które z powyższych uwzględnia przy ustalaniu proporcji VAT?

Przypomnijmy, „krajowe” usługi transportowe są opodatkowane podstawową stawką podatku VAT w Polsce. Z kolei w przypadku transportu towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich (wewnątrzwspólnotowa usługa transportowa), gdy nabywca tej usługi podał dla tej czynności świadczącemu wewnątrzwspólnotową usługę transportu towarów numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia transportu, miejscem świadczenia usługi jest terytorium państwa członkowskiego, które wydało nabywcy ten numer (czyli jeżeli podatnik świadczy np. usługę transportową z Polski do Niemiec zleconą przez kontrahenta niemieckiego, który podał polskiemu przewoźnikowi swój NIP UE, to na tym kontrahencie będzie ciążył obowiązek rozliczenia podatku VAT, a w Polsce wykonana usługa nie będzie podlegała opodatkowaniu).

Usługi finansowe są natomiast zwolnione z podatku VAT na mocy poz. 2 załącznika nr 4 do ustawy o podatku od towarów i usług.

Proporcja VAT została określona w art. 90 i 91 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepisy te wskazują (art. 90 ust. 1 ustawy), iż w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa wyżej, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (art. 90 ust. 2).

Proporcję tę ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo (art. 90 ust. 3).

Art. 86 ust. 1 wskazuje natomiast, iż w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Wydawać by się zatem mogło, iż w stosunku do wewnątrzwspólnotowych usług transportowych odliczenie podatku VAT nie przysługuje.

Jednakże w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy prawodawca wskazał, że podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

Jeżeli zatem warunek ten jest spełniony (a tak jest w przypadku wewnątrzwspólntowych usług transportowych), to czynności te należy ująć zarówno w liczniku jak i mianowniku proporcji VAT. W naszym przypadku obrót ze wszystkich wykonywanych przez firmę pana Piotra czynności należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu proporcji.