TSUE: Nabywca musi mieć możliwość skorzystania z prawa do odliczenia VAT

Przeczytaj także: Przedawnienie prawa do odliczenia podatku VAT

W stanie faktycznym, który badał TSUE, podmiot niemiecki - Volksvagen AG, kupował w latach 2004–2010 towary od podmiotu słowackiego. Słowacki sprzedawca nie wystawiał faktur VAT uznając, że płatności od Volkswagen AG należy traktować jako „rekompensaty finansowe”, niepodlegające VAT. W roku 2010 podmiot słowacki uznał jednak, że transakcje winny podlegać opodatkowaniu, wystawił zatem faktury korygujące, dostarczył je niemieckiemu nabywcy, odprowadził VAT należny do słowackiego urzędu i skorygował deklaracje. W związku z otrzymaniem faktur korygujących, Volkswagen AG wystąpił w 2011 roku do słowackiego urzędu o zwrot VAT, ten odmówił jednak zwrotu podatku za lata 2004–2006, z powodu upływu 5-letniego terminu zawitego.

Organ uznał bowiem, że prawo do zwrotu VAT powstało w momencie dostawy towarów, czyli wtedy, gdy VAT stał się wymagalny i od tej daty należy liczyć 5-letni termin zawity na wystąpienie o zwrot. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego Republiki Słowackiej, który przed jej rozstrzygnięciem, zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE.

Przedmiotem rozstrzygania TSUE były uregulowania słowackiej ustawy podatkowej, która prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego wiąże z momentem powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku należnego, uzależniając jednocześnie możliwość dokonania odliczenia VAT od posiadania faktury przez nabywcę.


Trybunał w swoich rozważaniach wskazał, że prawo do odliczenia VAT podlega wymogom o charakterze zarówno materialnym, jak i formalnym. Do przesłanek materialnych zaliczył wymóg, by dany podmiot był „podatnikiem” w rozumieniu dyrektywy 2006/112, oraz by towary lub usługi były wykorzystywane przez podatnika na dalszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych transakcji opodatkowanych, oraz by były dostarczone przez innego podatnika znajdującego się na wcześniejszym etapie obrotu.

Jeżeli chodzi o przesłanki o charakterze formalnym, to podatnik w celu dokonania odliczenia musi posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z przepisami wskazanej dyrektywy. O ile zatem prawo do odliczenia VAT powstaje w momencie, gdy podatek staje się wymagalny, o tyle wykonanie prawa do odliczenia możliwe jest zasadniczo dopiero wtedy, gdy podatnik wejdzie w posiadanie faktury VAT.

Jak stwierdził TSUE, w stanie faktycznym sprawy, spółka Volkswagen obiektywnie nie miała możliwości wykonywania prawa do zwrotu VAT przed dokonaniem korekty faktur przez sprzedawcę. Dopiero bowiem w wyniku otrzymania skorygowanych faktur, przesłanki materialne i formalne dające prawo do odliczenia VAT zostały spełnione i nabywca mógł, zgodnie z dyrektywą i zasadą neutralności podatkowej, skorzystać z prawa do odliczenia.

Przenosząc przedmiotowe rozstrzygnięcie na grunt polskiego porządku prawnego warto zauważyć, że mechanizmy przewidziane przez polskiego ustawodawcę są znacznie korzystniejsze dla podatników niż mechanizmy słowackie. Polska ustawa o VAT zasadniczo uzależnia bowiem prawo do odliczenia podatku od spełnienia łącznie warunku powstania obowiązku podatkowego i otrzymania faktury VAT. W efekcie literalna wykładania przepisów pozwala nabywcy odliczyć VAT w momencie otrzymania faktury, nawet jeśli od daty powstania obowiązku podatkowego upłynął okres 5 lat. Należy mieć jednak na uwadze, że tego typu praktyka może stać się obiektem zainteresowania organów podatkowych i ewentualnego analizowania działań pod kątem nadużycia prawa.