Koszty uzyskania przychodu w PIT za 2017 r.

Przeczytaj także: PIT-y 2016: ustalamy koszty uzyskania przychodu

Umowa o pracę to kwotowe koszty ryczałtowe bądź rzeczywiste przejazdy

Przychody z pracy -to najczęstsze źródło utrzymanie Polaków, a co za tym idzie - także najczęściej występujące źródło przychodów, z którego trzeba się rozliczyć z fiskusem. Przychody takie są opodatkowane skalą podatkową. Podstawę opodatkowania stanowi dochód pomniejszony o przysługujące odliczenia, zaś dochodem jest przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania.
Niestety koszty te - w przypadku etatowców - z reguły nie będą zbyt wysokie. Zdecydowana większość społeczeństwa stosuje je bowiem w postaci z góry określonych ryczałtów, które to nie były waloryzowane od wielu lat.

I tak pracownicze ryczałtowe koszty uzyskania przychodu są określone kwotowo (a nie procentowo). W efekcie nie wpływa na nie wartość uzyskanego wynagrodzenia jak też ewentualne faktyczne wydatki, które pracownik musi ponieść aby dane wynagrodzenie uzyskać. Większego znaczenia nie ma także wymiar etatu pracownika jak i liczba przepracowanych w danym miesiącu dni czy godzin. Wartość tych kosztów została zróżnicowana jedynie z uwagi na to, czy pracownik mieszka w tej samej miejscowości, w której pracuje. Istotna jest także ilość etatów, chociaż maksymalne kwoty takich kosztów powodują, że wielość zatrudnienia w ostatecznym rozrachunku nie ma tutaj zbyt dużego znaczenia.

Miesięczne kwoty wymienione w pkt 1 i 3 są stosowane do każdego etatu (na etapie liczenia zaliczki na podatek przez płatnika - zakład pracy). Stąd osoba zatrudniona na podstawie np. dwóch lub trzech umów, koszty te będzie miała naliczane z tytułu każdego wynagrodzenia odrębnie - a więc w wyższej wysokości - aniżeli jedno-etatowiec. Niestety wielość etatów przekłada się ostatecznie na dopłatę podatku. Suma wartości miesięcznych kosztów nie może bowiem przekroczyć limitów rocznych, o których mowa wyżej w ramce w punktach 2 i 4. Limitów tych nie pilnują jednakże płatnicy na etapie ustalania zaliczki na podatek, a dopiero podatnik w rozliczeniu rocznym PIT. W efekcie dokonuje on ograniczenia zastosowanych wcześniej kosztów przez płatników do wysokości limitu rocznego. A ograniczenie kosztów to większy dochód, czyli także podstawa opodatkowania i na ogół podatek należny fiskusowi.

Przykład
Pracownik pracuje w trzech firmach na 1/4 etatu w każdej. Zakłady pracy są położone w innych miejscowościach, niż pracownik mieszka, dlatego też przysługują mu podwyższone koszty uzyskania przychodu w wysokości 139,06 zł miesięcznie z każdego etatu i w takiej wysokości są one uwzględniane przez płatników przy obliczaniu zaliczki od wypłacanego wynagrodzenia. Zastosowane w ciągu roku koszty przez zakłady pracy za 12 miesięcy wniosą w związku z tym 12 x 139,06 zł x 3 = 5 006,16 zł.

Roczny ustawowy limit kosztów przysługujących temu pracownikowi wynosi 2 502,56 zł i do takiej wysokości będzie musiał on je ograniczyć w składanym zeznaniu. Jego dochód w związku z tym wzrośnie o: 5 006,16 zł - 2 502,56 zł = 2 503,60 zł

Zakładając, że podatnik nie ma odliczeń, które „pochłonęłyby” tą różnicę oraz że płaci on podatek wg 18% stawki PIT, dopłata podatku w PIT rocznym z uwagi na ograniczenie kosztów wyniesie ok. 451 zł.

Warto wiedzieć
Zdaniem organów podatkowych koszty uzyskania przychodu przysługują pracownikom za miesiące przepracowane, a nie miesiące, w których wynagrodzenie jest wypłacane.

Koszty faktyczne - bilety za przejazdy komunikacją publiczną

Część pracowników w rocznym PIT może uwzględnić nie koszty ryczałtowe, ale faktycznie poniesione w związku z uzyskaniem wynagrodzenia z pracy. Niestety katalog takich kosztów jest istotnie ograniczony, podobnie jak i sposób ich dokumentowania. Otóż jako koszty faktyczne ustawodawca nakazuje przyjąć tutaj wyłącznie koszty dojazdu do miejsca pracy i powrotu do miejsca zamieszkania. Koszty te nie są wprawdzie limitowane, co jednak nie oznacza, że nie są one ograniczone w inny sposób.

Jeżeli roczne zryczałtowane koszty uzyskania przychodów są niższe od wydatków na dojazd do zakładu lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej, w rocznym rozliczeniu podatku koszty te mogą być przyjęte przez pracownika lub przez płatnika pracownika w wysokości wydatków faktycznie poniesionych, udokumentowanych wyłącznie imiennymi biletami okresowymi.

Organy podatkowe podchodzą bardzo restrykcyjnie do uwzględniania w rozliczeniu rocznym rzeczywistych kosztów uzyskania przychodu. Podatnik musi zatem posiadać zarówno odpowiedni dokument potwierdzający ich poniesienie, jak i korzystać z odpowiedniego środka transportu.

W zeznaniu podatkowym zatem podatnik nie odliczy przykładowo kosztu paliwa wlewanego do własnego samochodu, którym dojeżdża codziennie do pracy, wydatków na taksówkę, czy też przejazdu busami należących do prywatnych przewoźników i to nawet wówczas, gdy skorzystanie z tzw. „komunikacji publicznej” nie będzie możliwe.

Imiennego biletu okresowego nie można też zastąpić innym dowodem, np. biletem na okaziciela, jednorazowym, czy nawet wystawioną przez przewoźnika fakturą.

Menedżer oraz członek zarządu także z kosztami kwotowymi

Koszty uzyskania przychodu w wysokości 111,25 zł miesięcznie i nie więcej niż 2 002,05 zł rocznie (jeżeli przychody takie uzyskiwane są z więcej niż jednego stosunku prawnego) należy stosować również w stosunku do niektórych przychodów zaliczanych do tzw. działalności wykonywanej osobiście. Chodzi tutaj o:

• przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek
• przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych
• przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej

Inna działalność wykonywana osobiście, czyli umowa o dzieło czy zlecenie - ma koszty procentowe

Kolejną grupą podatników są zatrudnieni na podstawie tzw. umów cywilnoprawnych, czyli umów zlecenie i o dzieło (potocznie nazywanych śmieciowymi). Z podatkowego punktu widzenia takie stosunki zatrudnienia są korzystniejsze od etatu. Stosuje się bowiem do nich koszty uzyskania przychodu określane ryczałtowo, ale liczone są procentowo od przychodu, a nie w stałych wartościach.


Tutaj także możliwe jest uwzględnienie kosztów rzeczywiście poniesionych i to - w odróżnieniu od etatu - nie tylko na przejazdy. W faktycznie poniesionych wydatkach ustawodawca pozwala uwzględniać wszystkie koszty związane z wykonaniem danego zlecenia bądź dzieła (obowiązuje ogólna zasada zaliczania wydatków za koszty - tak jak dla firm), a nie tylko samych przejazdów.

Koszty w wysokości faktycznie poniesionej (i nielimitowanej) stosuje się pod warunkiem, że są wyższe od zryczałtowanych.

Inne źródła z kosztami jak przy zleceniu

Opisane wyżej procentowe koszty uzyskania przychodu (a więc 20% tego przychodu) stosuje się także do przychodów z innych źródeł, ale uzyskanych wyłącznie na podstawie umowy, do której stosuje się przepisy prawa cywilnego dotyczące umowy zlecenia lub o dzieło.

50%, czyli wysokie koszty z limitem przy prawach autorskich

Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy, z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami - koszty uzyskania przychodu stosuje się w wysokości 50% uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Koszty w tej wysokości stosuje się także (art. 22 ust. 9 pkt 1 i 2 ustawy):

• z tytułu zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego
• z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną

Niestety 50% koszty podatkowe są ograniczone odgórnym limitem. Nie mogą one przekroczyć kwoty 42 764 zł.

Co po przekroczeniu limitu?
Zdaniem organów podatkowych, po przekroczeniu wskazanego limitu (dla 50% kosztów uzyskania przychodu) podatnik nie ma prawa do innych kosztów określonych w sposób ryczałtowy. Może wówczas stosować jedynie koszty faktycznie poniesione. W efekcie przy części honorariów opodatkowany będzie nie dochód, a uzyskany przychód.