Zaliczka na podatek od pracownika a kwota zmniejszająca

Przeczytaj także: Za zaliczkę na podatek dochodowy pracownika odpowiada pracodawca

Jak jest liczona zaliczka na podatek z tytułu wypłacanego pracownikowi wynagrodzenia? Od początku roku do miesiąca (włącznie), w którym zostanie przekroczona granica pierwszego progu podatkowego, zaliczkę tę liczy się wg stawki 18%. Od wynagrodzeń za pozostałe miesiące podatek jest liczony wg stawki 32% (pamiętając oczywiście o odpowiednich odliczeniach, czyli kosztach uzyskania przychodu i składkach na ubezpieczenie społeczne - pomniejszających podstawę opodatkowania oraz składce na ubezpieczenie zdrowotne - pomniejszającej samą zaliczkę na podatek).

To ogólny schemat postępowania. Jak zawsze jednak diabeł tkwi w szczegółach, których w przypadku wynagrodzeń pracowniczych jest kilka. Chodzi tutaj o stosowanie kwoty zmniejszającej podatek, zakaz jej stosowania czy też jej podwojenie.

Kwota zmniejszająca przy zaliczkach na podatek: 556,02 zł w skali roku

I tak płatnik przy liczeniu zaliczki na podatek może ją pomniejszać o kwotę zmniejszającą (a dokładniej o 1/12 tej kwoty co miesiąc) jeżeli pracownik złoży mu stosowne oświadczenie w tym zakresie (PIT-2).


Ile wynosi owa kwota zmniejszająca?
Mimo że w 2017 r. kwota wolna od podatku to aż 6 600 zł, zaś wyliczona na jej podstawie kwota zmniejszająca podatek to 1 188 zł, uprawnieni do niej są tylko nieliczni. Większość podatników ma prawo do kwoty wolnej na poziomie 3 089 zł i kwoty zmniejszającej w wysokości 556,02 zł. I taką też wartość płatnicy mogą ewentualnie uwzględniać przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy (nawet wtedy, gdy faktyczne dochody pracownika będą mieścić się w granicy 6,5 tys. zł).
Jak nietrudno zatem policzyć miesięczna kwota zmniejszająca, o którą to „spadnie” zaliczka na podatek, wynosi 1/12 x 556,02 zł = 46,33 zł, o ile pracownik złoży w zakładzie pracy PIT-2 (formularza tego nie trzeba składać każdego roku - jest on ważny tak długo, aż nie zostanie zmieniony).

Inne oświadczenia pracownika i ograniczenia

Ci lepiej zarabiający (a więc powyżej 85,5 tys. zł w skali roku - chodzi tutaj oczywiście o dochody opodatkowane skalą podatkową) mają ograniczone prawo do kwoty wolnej od podatku bądź są jej całkowicie pozbawieni. Powyższe ma swoje odzwierciedlenie już na etapie ustalania zaliczek na podatek dochodowy przez płatników.

I tak jeżeli pracownik złoży płatnikowi oświadczenie, że jego dochody przekroczą wskazany limit, ten przy ustalaniu zaliczki na podatek nie będzie w ogóle uwzględniał kwoty zmniejszającej podatek (poczynając od miesiąca następującego po tym, w którym złożono mu oświadczenie). Jeżeli pracownik takiego oświadczenia nie złoży, zaś wypłacane wynagrodzenie przekroczy górną granicę pierwszego progu podatkowego, płatnik również będzie zobowiązany do zaprzestania uwzględniania przy liczeniu zaliczki kwoty zmniejszającej podatek (pomimo wciąż aktualnego oświadczenia PIT-2)

Preferencje dla małżonków i osób samotnych

Jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci, a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu:

1. dochody podatnika nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej - zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek;
2. dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali, zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

W zależności zatem od sytuacji możemy zyskać albo niższą stawkę podatku albo podwójną kwotę wolną od podatku - rozliczaną już na etapie pobieranych przez płatnika zaliczek na podatek.

Należy jednak pamiętać, że powyższe oświadczenia działają jedynie w przypadkach wyżej opisanych. W pierwszej sytuacji zatem dochody pracownika nie mogą przekroczyć górnej granicy dochodu przewidzianego dla pierwszego progu skali podatkowej, zaś małżonek bądź dziecko co do zasady nie mogą zarabiać. Wówczas to, przy złożeniu też PIT-2, pracodawca licząc zaliczkę na podatek uwzględni kwotę zmniejszającą w każdym miesiącu w wysokości 92,66 zł.

Druga sytuacja odnosi się natomiast wyłącznie do pracowników zarabiających w skali roku więcej, niż górna granica pierwszego przedziału skali podatkowej. W takim przypadku złożenie oświadczenia o wspólnym opodatkowaniu, gdzie dochody dziecka bądź małżonka nie występują bądź będą mieścić się w pierwszym progu podatkowym, ma dwa wymierne skutki. Po pierwsze - przy liczeniu zaliczki na podatek płatnik w dalszym ciągu będzie stosował 18% stawkę PIT. Po drugie, w dalszym ciągu będzie tutaj można stosować także kwotę wolną od podatku (której przy braku takiego oświadczenia nie można by stosować).